Niko ile Margarita

bu sevda bir uçurum otu Niko

gül çalımı, serçe uçuşu, geyik sekişi

ah, ne yaptın bu adama Margarita,

Niko fırça yangını renk cümbüşü

Niko bir jest, tepeden tırnağa bir tutku

olacak şey miydi Margarita

saf gülün geyiği terk edişi..

dokundu bana Niko Pirosmani’nin öyküsü

ah, kırmızı güller bir jest miydi

arabalar dolusu mimozalar, leylaklar

böyle hüzünlü mü bitecekti bu aşk

sona erdi sanki hayatın öyküsü

buzlar çözülünce Tiflis’e gideceğim

ölümsüzleştirmek için bu yalın aşkı

Sololaki sokağına yaz gelmiş olur

kuşlar dalgın uçar, ağaçlar büyür

Osip Mandelstam

beni de katıyor hüzünlerine Osip

Mandelstam. şiirler okuyoruz Anna’dan

suya ota ağaca

St.Petersburg’un puslu gecelerinde

geceler ah derin yara. patlayarak güller

açıyor Nadejda’nın yüzünde,

yüzü acıya sürgün, yüreği kıpır kıpır,

güzel günlerin geleceğine inanıyor

ben de şiirlerine katıyorum soluğumu

çitin üstünde öten elmacık kuşu gibi

yumuşatmak için bu katı havayı

ah, Nadejda, kılıcını çekmiş kışlarda

vedalaşmaların hüzünlü kadını

ne kaldı Osip’ten geriye? istasyonların

iç çeken boşluğu mu, şiirler mi?

puslu gecelerin soğuk koynunda

Anna Ahmatova

                  Nikolay Gumilyev’in söyledikleri

rüzgâr mı alay ediyor açık pencereyle

bu çarpan ne Anna, dikkatim dağılıyor

yitiriyorum sözcükleri, masanın üstünden

kâğıtlar, kâğıtlar kayıp gidiyor yere

ah, bir daha göremem Anna,

çiçeklenen kiraz ağaçlarını, uçarcasına

giden rüzgârı. yalnızca acı verdim sana,

yalnızca hüzün her uykudan uyandığında

birazdan beni almaya gelirler Anna

dolambaçlı değil idamın yolu

çıt diye kırarlar insanın boynunu

bir sabah çıplak bir avluda

bir daha baharı göremem Anna

yüzünde çillenen kırağıyı

gülleri, gülleri kırmızı sarı siyah..

benim için kaygılanma sevgili Anna

bir daha dönemem zalim aylara

Rene’ Char

suya inişini gördüm bir ağacın,

mahzun bakışını bir geyiğin. ah,

nasıl da sekiyordu taştan taşa

gölgeleri çoğala çoğala

sonra beyaz bir at gördüm

düş kuran ırmağın orada

tanıklık ediyordu bir dizi serçe

ağaçlı yoldan gelen Rene’ Char’a

şafak söküyordu bir horozun ağzında

bir balık sırtında zebra

suya dalıyordu. dağlarda, yaz

doruklarında direnişçiler ve Rene’

ah, Rene’ Char, ak buğday tanesi,

dupduru bir orman şiiri

kazanılmış sözcüklerle yazıyordu

nisan yaprağına atı ve geyiği

Sergey Yesenin

o çalıkuşu değil mi öten çitlerin üstünde

inekler horozlar tavuskuşları

yol gösteriyorlar sana Sergey

iyileştiriyor ruhunu alçakgönüllü doğa

kabuğunu çatlatıyor nisan, tarlalar

üstünde yine kuğular uçuyor,

otlar büyüyor Sergey, oturup okuyorum

kanınla yazdığın dizeleri

göz kırpıyor kaygılı yıllar Sergey.

alnında rüzgârın kırışığı. kır havası

iyi gelir diyorlar sayrılığına

orman, o mağrur deniz sonra

var yine yüreğinde bir uçurum,

bir menekşeyi koklamak da vardır ya

ah Sergey, serseri delikanlım benim,

seçimin oluyor intihar çiçekleri

Aragon ile Elsa

Paris sokaklarında pırıl pırıl bir yağmur,

oradan oraya sürükleniyor yapraklar,

kuşlar saçak altlarına sığınıyor.

kahvede

camın ardında bir çift göz

çiçek satıcısının çiçeklerine bakıyor

birdenbire açılan rengarenk şemsiyelere

Paris’in düşüşünü  unutmuyor hiçbir zaman

direnmenin çoklu günlerini

gözleri parlıyor Elsa’nınki gibi

kapıdan içeri girince beklediği

Paris bu yağmurlu günde daha da güzel

eğilip bakıyor gözlerine Elsa’nın

yüreği aşk bozgunuyla yıkık

kaygılı, tedirgin düşünceler içinde

Paris’in bu yağmurlu gününde

ikiye bölüyor bir damlayı

güzel havalar için bir yarısı

öbür yarısı derin gözleri için Elsa’nın

Paul Celan

yiten bir iğne değil Celan

acılarla dolu kabukları dünyanın

bir ay çıkar, tazelenir kavaklar,

güller, taşlar, kocaman kırmızı geceler

ay ışığı tanıklık eder aklaşan saçlara

katı sert buzlara, parmaklıklara,

değil, katiyen rüya değil

onca çileden sonra özgürlüğün

ölüm, parlaklığını yitiren yıldız değil mi Celan?

dirim, taşırız onu kuğu sürülerinin peşi sıra

şafak sökerken nehrin üstünden

uzaktan bakarsın kendine

gece gündüz Seine nehrinden sorulur

kasırgadan, taşlardan, kül olan

saçlardan, yüzyılın zalim aylarında

kim söyler senin kırağılı türkünü Celan?

Konstantinos Kavafis

yitip giden ne İskenderiye’de Kavafis

gençliğin mi, hüzünler mi, ah, ah,

balkonları çiçekli evler mi, güller mi?

değişen ne kentin sokaklarında?

bir İstanbul-Antakya dönüşünde

dolaştığın sokaklarda serçeler miydi

şaşırtan yolunu? bir geyik miydi

eşiksiz göllerden gelip düşen sokaklara

başka kentler mi başını döndürdü Kavafis?

ah, İskenderiye, derine gömülü gençliğin

geçer mi yine güngörmüş bir sokaktan

çiçeklerle, başında gençlik havası

gece fenerleri, yıldızlar, ışıkların demeti,

sonra doyumsuz coşkusu sevişmelerin,

bir zamanlar varlığında heyecan yaratan

ne varsa, yalın, içten şiirlerinde şimdi

Federico Garcia Lorca

Federico, var mıydı garip kuş Huma

ırmağı dolanıp gelen bir balığın sırtında

Granada yolunda var mıydı

sabahı uyandıran horozlar,

heybende ay, cebinde yıldızlar

ah, gitti gider delik deşik gövden

bir ağaçla yürür birlikte yürür denize

sonsuza yürür zeytin, portakal çiçeği,

Granada yolunda Granada yolunda

ah, sümbüller varır sonunda ırmağa

atın ovadan geçip Granada’ya

kılıçtan bir güneş fışkırır

güllerin içinden

ah Federico, var mıydı gümüş bir heybende,

olgun başaklar, zeytinler

yolunun üzerinde, ülkende

var mıydı sevdiğin bir çingene

Saint-John Perse

ben nasıl kör oldum. ben nasıl

görmedim develerin çöküşünü. ölü

otları, rüzgârın keskin kılıcını . doğuda

Ahmed-i Hâni okunduğunu evlerde.

dualar ve sirke kokusunun iyi

geldiğini sayrılara. geç öğrendim.

toprak evlerin damlarında güvercinler

ölçüyorlar göğün ölü sessizliğini

ben nasıl görmedim testilerin iç çekişini

koca ovada toprağın yemişlerini

diz çöken dut ağaçlarını, denizi

küçük büyük balığıyla yalpa vuran

kıyılara

ben nasıl kör oldum seklavi atın,

közün, kıvılcımın, ateşin ve buzun

koşuşunu görmedim doğuda,

otun uçuşunu uçurumdan, bağları,

bağlılığı güle ota ırmağa denize

Saint-John Pers’de

Fernando Pessoa

sayısız yıldız var Lizbon göğünde,

Fernando, ah, uçup giden ne elinden?

gençliğin mi, sevgilin mi?

yaşadın mı bütün hüzünleri, yenilgileri?

bir şahmeran öyküsü değil öykün,

Fernando, ah, ah dünya tenhalığı,

attığın, yalnızlığın biçtiği birkaç adım,

yaz yağmurunda güllerin yazı

bir geyiğin öyküsü değil öykün,

kör avcının vurduğu sessizliğin öyküsü.

hadi durma güller güller götür

Ophelia’ya, bir akşam iş dönüşü

hadi yalnızlıklardan anıt yap

huzursuzluklardan gece, hızını yaz

yirminci yüzyılın, gördün her şeyi,

yaşlandın bir kumaş mağazasında

Jorge Luis Borges

sonsuzluğa düşen ışık sararmış yaprakların da

üzerinde, sürükleniyor yürüdüğün sokakta

ah yeryüzü, yeni bahanelerle kuruluyor yeniden

keşfediyorsun serçeyi, sessizliği, sertliği

taşın sertliği değil zamanın sertliği Borges,

takımyıldızlarını, ayı, güneşi, koca evreni

geçip kalıyorsun bir şimşeğin izinde

pek belirginleşmeyen gölgenle

çöl içimizde Borges, arama başka yerde.

ölü yaprak, kırık gölge, tüten buğu,

Lokman’ın ele geçmez ölümsüzlük otu,

geçtik hepsinin içinden Borges, gidiyoruz

gidiyoruz bir küheylanın terkisinde

gümüş bir ay altında Kenan iline

aşk da bizimle özlem de

Adonis

gece ey, Adonis, gece Arap gece İbrani

Şam’da kırmızı bir şal gece

kımıldıyor parlayarak ay

otel odasının daracık penceresinde

çarşıdan, bedestenlerden yeni döndüm

hançerler aldım gümüş saplı, işlemeli

tütün keseleri, yüzükler, tespihler ey,

ey dedim kederden boğulan gençliğime

ay kara gece, ey göğsüme çarpan Feyruz’un sesi,

ey ufku değiştiren ot, ey dedim

ne zaman huzur bulacak Arap halkı?

sordum bunu İstanbul’lu bir Yahudi’ye

büyüyor boğazımda kuşların çığlığı

ey Şam, ey Adonis, sessiz sedasız

döndüm güllerin güllerin kentine

adımlarım boşluğa atılan ceset

gözlerim Fırat’ın yorgun uykusu

Arthur Rimbaud

parkın köşesine geldiğimde leylak sesi,

gül sesi karışıyor denizin sesine

bir kuş kanadının pır sesi. nereye?

yükseliyor göğün mavisine

yaşamak bir sicim boyu Arthur,

pars yırtıcılığında, karaca sekişinde.

kocaman yapılar arasından görünüyor

gök ve deniz. sonra leylak sesi

uçuyor göğün mavisine

yüreğin orgu uçuyor bir yitirip

bir bulduğum göğün maviliği üzerinde.

öyle çılgın öyle horozsuz bir gün,

Rimbaud okuyorum bir kanepede

ey günümü şölene çeviren şair, ey

büyülü kâhin! dolaştın bir zaman yüreğin

delik deşik Paris’in zarif sokaklarında.

üzüntülü ve gök gibi gergin. şimdi

adımlarını izliyor binlerce gölge

Cemal Süreya

tılsımlı bir söz seninki Cemal Abi

Mezopotamya’yı dolanıp gelmiş sıcak

kullanılmamış bir gök altında

emziren ölü doğmuş çocukları

bir çiçek, söze atılmış düğüm, ayağı

burkulmuş bir at, arasta serinliği,

sayrıları iyileştiren buğulu söz seninki

durmadan kanayan Cemal Abi

darağacında Pir Sultan perçemi,

çapaçul tarih, Frikya buğdayı, geçilir

bir yoldur toprakçıl şiirin Cemal Abi

bütün kök bitkiler onu sevdi

boğazımda düğümlü lokma, Harputlu

bir türkü, zeytin ve nar çiçeği,

Karacaoğlan Türkçesi şiirin Cemal Abi,

bütün çiçekçi kızlar onu sevdi

Sezai Karakoç

gül mevsimidir gülle başlayalım usta

Endülüs uygarlığına, sarnıçlara, surlara,

gül koksun Şeyh Galib’in tespihi,

yoksulun ekmeği, hüzün eşikleri

yıldızlar ey, şimşeğin tutkusu, ölü kuşlar,

ruhumun engebelerini aşacak kadar

kanımdaydı usta. ölüm geldi

dört yanımı sardı usta

benden sonra da açar güller, ay

vurur sarnıçlara, bağlar ışır.

incir kuşları uçar,

okunur yüzyıllar geçse de Monna Rosa

ey orucunu açan ağaç, ey buğday

saklı ova, geldim işte binlerce

yıllık atlarla, yaban söz çekerek  

yüreğimde onmaz bir sızıyla

ey nar çiçeği, ey sağaltılmış şerbet

sunsunlar öldüğümde kâse kâse

gül koksun fenalıklar, ölü yıldızlar,

yanayım yine başkasının ateşiyle!

Walter Benjamin

bir kış gecesi puslu pencere camından

bakarak düşündüm trajedini Benjamin

ey Paris sürgünü, ey intihar güzü,

rüzgâr yeleli bir at gibi geçen yıllar

mutluluk isteğini yasa boğdu

ah, Paris’in pasajları, ah çocukluğunun Berlin’i,

gittiğin yerler, döndüğün şehir, ürperen ten,

korku, baskı, zulüm. gördün yine de

ışıklarla donatılmış ağacı Paris’te

ah Benjamin, ikiz kardeşim benim

yan yana geliyoruz intihar boşluğunda

apartman mı olur balkon mu yoksa

ah işte yitip gidiyor kanatlarımız

ah Benjamin, nisan yaprağı değecek pencereme

kirazlar olgunlaşacak yaz gelince bahçemde

ben yine Pasajlar’ı okuyacağım dipte

kabuğundan soyunurken eski dünya

Matsuo Başo

dediler Başo geçmiş bu patika yoldan

fısıldayarak çimenlere, parlak tüylü çiçeklere

yaşama hevesini

dediler Başo toplayarak başına öğrencilerini

kırağıyı konuşmuş bahar sabahında

yaprağa düşen

bir gün dediler ki haiku ustası Edo’ya göçmüş

yağmurkuşu da peşi sıra

gittiği yoldan

ne derlerse desinler yine güz gelmiş

gecesi gündüzüyle

Başo’nun şiirlerine

dediler Başo ‘böylesi daha güzel’ demiş

taşın içinden geçen rüzgâra

güz gecesi

Rainer Maria Rilke

ağaçlar testiler yıldızlar kuşlar

uzak değil, bir güz boyu yanında

denizin sakladığı kabuklar kaldı

ses alıp veren içerde

giyindin güzü, deniz kıyısında fırtına,

ne gariptir başı boş sesler doldu

içine, çevirdin yüzünü denizin uğultusuna,

çözüldü fırtına bir ânda

göller, kuğular, kanadı kırık ağaçlar,

kim nerede mutlu olmuş ki?

karşı karşıyayızdır Pars’la hep

bunun yok başka ötesi

incir ağacı! geç kalmayalım ona Rilke

uyanıp giyinmiştir sabahı

uzak bahçeler çağırıyordur belki

bastırmak için boş gürültüleri

kuğuları görseydin doğrulanırdı kalbin

yadırgamazdın dünyanın sessizliğini

fısıldayarak konuşmandan belli

ruhunun duruluğu, arılığı Rilke

Attila Jozsef

ey işçi saatleri, ey yoksul mahalleler!

kılıç gibi soğuklarda annen,

yüksünmedi çamaşıra gitmekten.

bir kez olsun eksiltmedi sevgisini.

annen ki iyilik ve incelikti Attila

Macar toprağının olgun başakları ey!

işçiler, kardeşlerim, yağmur altında

özgürlüğe yürüyenler ey!

ey Mayıs havası, ey sarı çiğdem,

yine bahar geldi. Macar toprağından

tütüyor buğu. benim içimi dolduruyor

ölümünün korkunç hüznü

ah Attila, kim intihar etti seni?

Macar toprağında yine mi keder?

indirin bayrakları, sancakları indirin!

ağla Flora ağla!

Vladimir Mayakovski

hadi sür çınlayan dizelerini burjuvazinin üzerine,

döv kalabalıkların ayaklarıyla alanları.

sonbahar yapraklarının ezilirken çıkardığı sesi

kat bağıra çağıra kısılan sesine

hadi koş bir kuşun ardından.

serseri ruhun sakınmaz sözü

fırlatır devrimin düşmanlarının yüzüne,

gerek yok şiirlerinde oyuna

demirden dizelerinin hızı terzilerde yok

bir şamar gibi iner yağ tulumu burjuvaziye.

ah Lili Brik, bir o yıkar delikanlı onurunu

bayatlamış aşkları siler süpürür

nasıl unutur insan gökyüzünün maviliğini,

tek başına nasıl gidilir ölüme Vladimir?

öyle derin, öyle sarsıcı ki ölümün

umutsuz kapıyı rüzgâr çalar

Oktavio Paz

ah! yenilgi yılları İspanya’da

gecenin saf yalnızlığı mı, kör ışığı mı?

tozlanıyor gözkapakları Cumhuriyetçilerin

Madrit düşerken çekiç sesleri arasında

iniyor faşizmin kılıcı sessizce

ah o parlak yıldızlı Hindistan göğü

de gidermiyor yalnızlığını Oktavio

ay ışığı solarken yaprakların üstünde

horoz sesleriyle doğrulanmıyor kalbin

ah! Oktavio, yalnızlık bölük bölük

bölüyor insanı, hangi balkona çıksan

uçurum. koyu gecenin çiçekleri

uçup gidiyor denize

ay ışığından bir yüzük yaptım Oktavio,

yalnızlığına dönüp bakacağın ayna,

anımsatır belki sana yenilgi yıllarını,

anılarını, incir ağaçlarını, koyakları,

güneşli bir günün sabahında

Melih Cevdet Anday

atı göğe bağlamış Köroğlu

Karacaoğlan fırlatmış savatlı Türkçeyi

sümbüller içinden akan ırmağa

saklamış en diri sözcükleri bir zülfü dolaşığa

bir sabah yola çıktıktı Toroslardan

cebimizde otuz kuş öyküsü

torbamızda azık yerine Melih

Cevdet Anday’ın bütün şiirleri

yaprağın tozu, yolun ışıltısı, ayva

kokusu, yıldızlar ve ülker solmuştu,

şarap gibi denizde yürüdüktü

başımızın üstünde fır dönen bir martı

biz bu yüzyılı daha önce yaşadıktı,

sarptı yolu, oyaladı taşlar, otlar,

saman yoluna baka baka yattıktı,

deniz kıyısında doludizgindi atlar

 

Behçet Necatigil

ben gülleri Necatigil için almıştım

caddenin en kalabalık saatinde

sümbüllerin, kırmızı karanfillerin saatinde

bir ay damlarken derin kalmıştım

ah, pazar filesi elinde, sönen sigarası

dudaklarının arasında, sokaktır, evdir

git gel Pars ensesinde -

öyle kalmış görüntüsü aklımda

ben gülleri zifoslardan kurtarmıştım

gelir geçer yazlardan, yağmurlardan

çamurlardan kaçırmıştım, asfaltlardan sonra –

dokunsam sencileyin solar mı usta

hikmet burcunda, gül götür dediler

nergisleri kim getirdi bilmiyorum

görgüsüz bir ay çıkmıştı parlatan

kapı önüne dizilmiş ayakkabıları

Yorgo Seferis

kayanın üzerinden denize bakıyor balıkçı

Yorgo Seferis’ten şiirler okumuş, sarnıca

düşen ayı görmüş, gümüş paralar

gibi parlayan barbar ayı

şimdi

deniz kabukları toplayan Yorgo’yu düşünüyor

adada, imbatı alıp arkasına

ufacık tefecik bir adam o

tılsımlı deniz feneri az ilerde

göz kırpıyor kuzeyden güneye

deniz, Seferis’in denizi şarap rengi,

gece, ah gece inerken deniz kıyısına

birleşip balıkçının elleri oluyor

baş döndürücü bir hızla

toprak bir testiye dokunuyor

suyla dolu. derinlerde kalıyor ruhu

batık bir geminin içinde

kolları omuzları gemi direkleri

Guillaume Apollinaire

aramadın başka gök Apollinaire

Paris’te, her sabah bakmışsın

değişmiş pencerelerden gördüğün

gökyüzü. sevdin hep beyazlar giymiş

sokakları. ey ezberinde olan sokaklar,

ey karşılıksız verilmiş çiçekler!

ey demekten usandı mı Apollinaire?

yazık, unutulmuş eski kışlar

bol yağmurlar yağardı çinko damlara

yağmurun müziği açılırdı

bir şemsiye gibi Adana sokaklarına

kıvrılıp oturmuş bir köpeğe baka baka

geçen benim taş köprüden

eskiden sevdalı kadınlar geçerdi

hüzün yüklü bulutlardı onlar

kübik bakışlı ve kibirliydiler

ey apartmanlar arasından payıma

düşen gökyüzü, ey peşi sıra koştuğum

kuşlar. sürüyor işte dünya konukluğum

okuyarak ‘bir aşk kırgınının şarkısı’nı

Pablo Neruda

Şili’de berberlere sordum adını

sayrılarevinde hemşirelere, patlak

gözlü sokak çocuklarına Pablo,

yoruldum serüvenini öğrenmekten

bahar ayları zalim, çılgın gülleri,

unutuşla bezeli günleri geçtim.

bir makasla kestim denizi.

duydunuz mu Pablo öldü dediler,

koca gövdeli sürgün, bungun ağaç.

yanık bir ot oldum tepelerde,

sokaklarda ipsiz serseri, denizi

çağırdım yanı başına, sessizce kalan

şiirler yazdığı yaşlı kadınları,

geldiler

ah Pablo, Şili’nin derin sesi,

iyi kumaşın çıkardığı ses,

berberlerin makas sesi,

zambakların kesik sesi,

sustu dediler. öyle yalın,

öyle saydam, öyle berrak

ve öyle çoğuz ki şimdi

Aristoteles

toprağa düşen ilk yağmur damlası o

bir deha derinliği, saf, benzersiz

pırıl pırıl nar ağacı

rüzgâra karşı duran

kolunu uzatıyor uykulu ağaca

handiyse köklü bir anlatı

ağacın sözleri, derin bir

başyapıt tazeliğini koruyan

ah, Aristoteles, asma altında

temize çekiyor düşüncelerini

yaz erkenden varırken uzaklara

dolduruyor havayı ağustosböceklerinin sesleri

kuş ağaç bulut taş gül

nasıl bir yanıt kim bilir

çocuksu dehasına, nasıl bir ıssızlığın

içine düşüyor öncesi yok

uzaklara, uzaklara bakarken bir köpek

Şeyh Galib

ah şeyhim! su güzelliği midir bu,

suyun kederi ben miyim?

içimde bitkiler büyüyor, otlar,

rüzgârda savrulan buğday tanesi miyim?

ah kıymetlim, şeyhim, gözbebeğim,

ben Mansur oldum ateşi yakan,

buldum varlığın cevherini, insandı

tekerleği döndüren ipeği dokuyan

ah efendim, insandır kutlu olan,

ormanların yaprağı, suyun ölçüsü,

hayvanların gece parıltısı

ya dağ köylerinde develeri ıhtırmışlar

şeyhim, ya kentlerde insanları

bu mudur yeryüzünün onuru –

içimde görünmeyen kavaklar ürperir

yok bende kuruntudan eser şeyhim,

taştan taşa geçen sesim

Yannis Ritsos

kimse çiğnenmiş otun yasını tutmuyor

yağmurda kalan onurun

paçavralar içinde özgürlük

parmaklıklar soğuk, soluyor dışarıda

otların gölgeleri [ ki binicileri bağlamış

zeytin ağaçlarına], göğün davulları

uğultular içinde zamansızlığı çalıyor

kimse anlamıyor atların kişnemelerini

göğü yırtan kuşları ürküten

güneş şafağa damlıyor, bir adam

dayanmış duvara sigara içiyor,

yavaş yavaş adada gün ışıyor

ah, adalar sürgünlüğünün yurdu ,

dağ keçileri, inekler, tavuskuşları –

köylüler taze yumurta getirmiş pazara,

otlu peynir, zeytin, tereyağı,

katırlarının yükü bol güneş

ah, Yannis, yanı başında ölenler

acı kökü değil miydi Yunan toprağının?

baş eğmediler ne ölenler ne yaşlı

kadınlar zalime, o koyu sessizlikte

güneşin şalı acıları örtüyor

Bertolt Brecht

örtün bütün izlerini B.B. çalışıyor

masasını kalemini kâğıtlarını

gizleyin, çalışıyor çatı katında

göller taşlar yoksullar söylemedi mi

horozların eskisi gibi ötmediğini

kulak verin katı gökte sessizliğe

suların yer değiştirmesine bakın

Bertolt Brecht çalışıyor, kaçıp

gelen soğuğa karşın hep, ona

bir eldiven, birkaç çorap, bir palto

alın, ısıtsın sözcüklerini

bulutlar geçerken pencereden

bir yaban güvercini konuyor

Viltava sessizce akıyor

üşüyen parmaklarından

 Oktay Rifat

fırdöndü bir rüzgârın dostluğu mu olur

deniz kıyısında uçuruyor şapkamı.

Orhan’ın rengi külrengi, Melih oğlunu da

getirmiş. kum deniz rüzgâr

“eksildik” diyorum “biz eksildikçe

kar yağıyor tepelere”

deniz kabukları topluyor güneş,

yaşlı denizin sakladığı ne,

neden açılıp kapanıyor deniz kabuğu

akıl sır erdiremiyor Orhan

yaz sokuluyor Melih’in kırçıl bıyığına

“eksildik ama” diyor “kar gibi

saatlerce yağdık Türkçeye”

bakıp duruyorum kum dolan şapkama

rüzgârdı şapkaydı kumdu, uzaktan

uzağa konuşmalardı eksiliyor

uzaklaşıyor Samih ile babasının

kemikli gölgeleri

 Odisseus Elitis

bütün ağaçlar uykuya dalıyor

gece serin, adalar denizi ürpertili

karşı yaka zeytinlik, biz uzun

uzun bakıyoruz değişen denize

sabah yavaş yavaş nar çiçeği giyiniyor

biz yola çıkarken koya doğru

pırıl pırıl yıkanmış tekneler bekliyor

tutuşan güneşi kıyıda

çelimsiz ayaklarıyla çıkıyor akrep

taşın altından. zambakların parıltısı

canlandırıyor kuru dalları –

çocuklar yalınayak denize koşuyor

deniz bizim yazgımız, balıkçı doğduk,

güneş, limon ağaçları, ışığın iyiliği

bize yetiyor kayalardan esen rüzgâr

bakışlarımızda güvercin aklığı var

Turgut Uyar

ama ben büyüyüp giderim nehir boyunca

çavdarlar büyür tarlalarda

aşkımız ellerimiz sakallarımız

bir kamış büyür burada denize karşı

kökü kalır gelecek yıla

varlığımızın işaretidir belki

nasıl söylenir işte öyle

güneşin sıvası dökülür gün pörsür

takıntısı olan şarap içmeye gider

ben kalırım kutlu günlere

ama işte gökyüzünün maviliği yürürlüktedir

acı yürürlüktedir dünyada

gülün dikeni yürürlüktedir

nereye gidersen git incinirsin

sığırcıklar sular atlar olur

büyük avlular kuyular dut ağaçları

çağırır giderim büyüyüp ikindilere

ben kalırım büyür gider şiiri

bir aklık olur Akdenize

Furuğ Ferruhzad

ikindi yelidir kovalayan Furuğ’u

bir fıskiyenin ayakları yürüyüşü

uçuyor başından başörtüsü

fiskoslara aldırmadan kederlere yürüyor

dağıtmak için ülkesinin kör, sağır havasını,

yürüyor yara bere içinde yumuşacık yüreği

ah Furuğ, güneşin lekeleyemediği cadı,

bir kazaydın kendine

bir geyiğin ölümü gibi oluyor

ölümün de

zamanın geçtiğini gölgelerden anlıyorum

sabırlı ince zarif ânlar

Furuğ okurken bir elmayı kokluyorum,

çocukluk işte o geniş bahçe

Theo Angelopoulos

Theo Angelopoulos öldü sıradan bir ölümle

sonsuzluğa giderken kanatları

insanın trajiğiyle dopdolu kalbi

durdu

bir otobüsün umutsuzca şehri dolaşması,

puslu direkler, sis içinde dünya…

varoluşun kıyısında gezdiriyordu beni

yalın sineması

Theo Angelopoulos öldü saçma bir ölümle

içimdeki patlama durdu, hayal kırıklıkları,

hüzünler sis içinde kaldı hep

[nasıl kederli olabilirim bundan daha fazla]

bir ot buzun altından başını doğrulttu,

turaçlar göründü Toroslar’da,

Akdeniz’e ünledim olanca sesimle:

Theo Angelopoulos öldü sıradan bir ölümle

Puşkin

Petersburg kışları Puşkin

üşütüyor kanatlarını, sözcüklerin uçuyor

sessizce yağan kar gibi

kentin sokaklarına

dibinde yaşıyorsun uçurumun,

Kafkasya’da geyikler inerken köpüren

sulara doğasın sen, ellerin ayakların

çiçek açmış bir ağaç

kar kar kar yağıyor ısrarla

hey delikanlım, kurt sürüleri iniyor

ovaya, her yerde don var,

yüreğin don, dilin şimşek izi, uçuyorsun

hey fırtınalı ruh, kar uçuruyor

troykanı, uğulduyor doğa özgür benliğinde,

yenilmiyorsun işte

kış ortasında kar inceliklerine

Stephane Mallarme’

küçücük bir kuş buldum otlar arasında

uçamıyor daha, taptaze tüyleri

yaz günü şaşırdım ne yapacağımı-

dağ yolunda bir kuşum var benim

rüzgâra gömülü dağ yoluna yetişmek

gibi bir şey sisli sözcüklerle boğuşmak,

ey Mallarme’, bilinmeyene uzanan bıçak,

yolum kuşlardan örülü bir orman

tutundum sözcüklerin saf parıltısına

gölü değil önce kuğuyu gördüm,

işte aydınlık bir kuğu boynu,

işte göz kamaştıran yalnız kamış

işte göl! dedim, işte yaz gülleri

beni kim sandınız? sessizce türküsünü

söyleyen bir ağaç, bin kılıklı hayalet,

ölümü sorgulayan sekili at

Rafael Alberti

Rafael, senin mi bu dizemli ses,

aşıp geliyor sürgünden dörtnala,

dörtnala İspanya toprağına

buğdaylar arasından geçiyor

yalınayak söz. gizemli bir at [huysuz

bir o kadar da] gezdiriyor onu

keyfini sürerek dörtnala

kuşotu ışıyor dörtnala giden ata

köpüren sular oluyor ne gece

ne gündüz demeden, dörtnala

bir salyangoz denize doğru koşuyor

ah Rafael, kim karartıyor şafağı

kim denizi kapatıyor ülkende

kim sütunları göz göz oyuyor

kim çalıyor çocukların gülüşlerini

ah Rafael

rüzgâra gömülü sesin ki dörtnala

dörtnala dolaşıyor Madrit’i hâlâ

kenarda yaşayanlar arasında

sekreter kızlar, denizciler arasında

Özdemir İnce

yel değil miydi turaçları kovalayan

Fındık Pınarı’nda yel cini miydi yoksa

bir at arabası dolu portakal

kokusunu gezdiriyor dağ köylerinde

“gölgelerimiz Toroslar’da kaldı Doğan”

diyorsun, kuş üzümü atıştırarak,

“bir ayağımız dağ bir ayağımız deniz”

“yaza ne kaldı şunun şurasında?”

çarşılar baharat kokuyor yine,

develer geçmiyor artık, kırlangıçlar

sürüler halinde uçmuyor caddelerde

[eskiden Mersin böyle değildi]

“bakmayın bilge sözler ettiğime”

diyorsun, “körüm ben görsel çağda”

“zaman benden önce gidiyor”

“bozuk paralar bırakarak dağ gözelerine”

“ellerim mi gözlerim mi çiçek oluyor”

“Gözne yolunda birdenbire”

Andre’ Breton

tütün de satılan dükkânın önünden gördüm,

faytonlar ve develer göğe yükseliyordu,

opera binasının esrik hâli beni şaşırttı,

denize çarpa çarpa bir Arap dansçı gibi

devinimler yapıyordu. ben esrik değildim,

Toroslar’dan gelmiştim otuz kuşun eşliğinde,

yollarda öldürülen gencecik çocukların

dağ yası içindeydim. heybemde azık yerine

koskoca deniz

akşama doğru tütün de satılan dükkânın

önünden ayrıldım. kendimi kazara dünyaya

gelmiş biri gibi hissettim. deniz kenarında

oturup bir kanepeye Breton okudum,

leyleklerin uzun bacaklarını düşündüm,

tefeci Yahudi’lerin büyük tedirginliklerini,

kanatlarımı açtım denize doğru yükseldim,

ağzımda adı bilinmeyen bir çiçek,

uzak kıyıların çağrısına uydum,

kabuğumu parçalayıp boşluğa bıraktım

Attar

otları bitkileri kuşları diyor bir ses

Attar’dan sor, Hüthüt’ü, Simurg’u,

ben de uğruyorum aktar dükkânına

kuşburnu havlıcan karanfil alıyorum

güle sor yakıcı eczayı, Moğol

yağmasını, Attar’ın öldürülüşünü

sonsuzluk urbası biçerken insana;

büyük bir sudur o dünyayı dolaşan

ben de gidiyorum otuz kuşun peşi sıra

bir yol açıp Mersin’den Nişabur’a,

bir yol açıp sevgililere,

yol aldıkça görünmeyeni görüyorum

bir ses bölüyor boydan boya geceyi

ah Attar’ın sesi bu çiçeklere çalışan

kuşları geçiriyor yedi engelden

görmeleri için kendilerindeki cevheri

Li Po

onu tanıdığımda şiirler söylüyordu

nehre düşen şeftali çiçeğine,

sisli güne, çiye, yaban kazlarına,

suya düşen ayın parlaklığına

sarhoş bir rüzgârla da söyleşiyordu

dağ bayır demeden dolaşırken Çin’i

karmaşık düşünceler içindeydi

onu tanıdığımda rüzgârı uğurluyordu

otlar toplamıştı nehir kıyısından

oturup söyleştik çay içtik

çiçek yüklü bir geceydi

ağustosböceklerinin ezgisini dinledik

ne zaman rüzgârın hışırtısını duysam,

Li Po geliyor aklıma, sandalda,

görüntüsü suya düşen ayı

kucaklamak isterken boğuluşu

Georg Trakl

yalnız sana özgü değil camdan bakmak

yağmur yağarken uzaklara

akıp giden bir nehre

darmadağınık bakışlara

gün seninle gider üşüyen avuçlarla

eşiğin cini ruhunu allak bullak eder

bir kaplumbağa sisli havaya çıkar

çıkarırlar seni de hastane bahçesine

ey hüzünle kamaşan yalnızlık

derindir incelen benliğinde akşam

sana özgüdür hiçliğin hizasında durmak

intihar öncesi intihar sonrası

yağmura tutulmuş bir kuş telde

uçmayı bekleyen sessizlikte

baktın ve gördün

senden gider onarılmaz ruh

ormanın ağacın kuşun ötesine

T.S.Eliot

kocaman bitki örtüsü de dindirmedi sıkıntımı. suyu çarpa

çarpa yüzümü yıkadım. ah, deniz, kıyıdan uzaklaşan deniz.

konuş benimle. sis bastı ortalığı, nedir bu kuşların şamataları?

‘rüzgârı kovalıyorlar’. ama bu sesler çılgına çeviriyor beni.

madam Silva olsa ‘mandalin likörü iç, sakinleşirsin’ derdi.

ah, gürültücü kuşlar! sahili boydan boya geçiyorlar. güneşli

bir gün. madam Silva olsa ‘Eliot, bu sessiz kalabalıklar yaralıyor

seni, kuşlar değil’ derdi.

kuşlar, baloncular, kâğıt helvacılar, ama gidermiyor iç sıkıntımı.

geri çekilen deniz, kanapede uyuklayan ihtiyar, fısıl fısıl rüzgâr.

şimdi düşünüyorum da çilek mandalin limon kızılcık kavun

likörü yapardı madam Silva. ah, burada olsa ‘varlığın da azap

kendine’ derdi. biliyorum, bütün eşikleri geçtim, eczacılar

tanıyorlar beni.

insan adalar denizine gitmeli dağıldığı günlerde

Ehmedê Xanî

köpekler uyuklayan rüzgârı uyandırdı. çocuklar köyün

meydanına koştular, çeşmenin etrafında buluştular.

yazması rüzgârda uçan bir kadın meydanı geçti. bir kuş

çitin üzerinden uçacağı yere baktı. Ehmedê Xanî evinden

çıktı, bozulmamış Kürtçesiyle çocuklara seslendi: ‘sessiz

olun, geyikler inmeyebilir dağlardan! size Mem û Zin’i anlatayım.’

sesinde varoluşun sadeliği vardı, parıltılı, inanılmaz.

kirpikleri upuzun bir çocuktum çayırlarla büyüyen. öykünün

hep ötesini merak ettim. köpeklerin uyandırdığı rüzgârla

koştum. samanyolunun yanında uyandım, yıldızları saydım

toprak damda. köpekler hep havladı heceleyerek taşları.

Ehmedê Xanî, baktım, büyülü sözcüklerle konuşuyordu.

Elmanın sesiydi sesi ve genişti. sanki duyulmayanı dinledikçe

ilkyaza giriyorduk. doğunun da doğusunda çocuklardık,

nehirle, kuşla, ağaçla yürüyen. Kürtçenin parıltılı iziydik,

denize indik.

keder damladı her sözcüğümüzden

Yves Bonnefoy

topraktı havaydı suydu hakikat yolunda eşiğinden geçtiğin.

lekelenmişti gölgelerle gün. tekdüze sesler [eşiğin sesi, yaprakların

hışırtısı] rüzgârın deviniminden kurtulup sana doğru geliyordu.

zamana değmeden geçen rüzgâr ah doğumlara ve ölümlere

sessiz kalıyordu. ölümün sınırı doğudan başlıyordu. elini uzatsan

köyler kor, uzun uzun baksan tütün saran köylüler duvar

diplerindeydi. ‘bak’ diyordun ‘köpeklerin dalgın bakışları çoğalıyor.

işaretlenmiş kapılarda çiçekleniyor acı.’

ah, her yerde körleşme. [kaçınılmaz ölümden önce körleşme bir

kaçış mı Bonnefoy?]

bir çiçek patlayıp açarken taşın sevincini görüyordu. örümceğin

gizemli ağını, akşamsefasının neşesini paylaşıyordu.

derin bilgi, devrik bir testinin, soğuk suyun ve rüzgârın çarpa

çarpa kanattığı kapıların. körleşmeye karşı uyanıktı hep.

bir lamba yakıyordu Bonnefoy. gece uzuyordu.

İlhan Berk

bu İlhan Berk ışığı bu köşeli ay

bu kıyısız denizler bu gerinen sabahlar

bu gitmeler bu bakmalar

eskimez bir aşk içindi

adı İlhan Berk olan şiir içindi

bu ihtiyar ırmak bu rengarenk mızıka

bu deniz lalesi bu pavurya

bu çılgın akarsu bu ayrıkotu

birikti sular oldu yeryüzünü de gökyüzüne de

suya tuttu dünyanın kirini

kâğıt gibi yüzü, gün dönümü arkası,

sözü kuşlara bağladı

işte elleri beyaz biraz daha beyaz

som gökyüzünü değiştirmek içindi

dalgın bir geyiğin peşi sıra gitti

gidişi bir ormanın iyiliği içindi

kanatları Türkçenin güzel inceliğiydi

Fazıl Hüsnü Dağlarca

gözleri değirmi aydınlık günün

ışığı kesen çapraz bir ağaç

kol kanat germiş gölgeye

bütün sesler kesilmiş çıt yok

koca ova sonsuz varoluş

boş vazolar, testiler, kamış sepetler

yan yana gelir, acıya dolar

nar ekşisi durgun koyda

tuzun hikmeti sorulur denizden

balığın  yan gidişi, güneşin ağaca çıkışı

sığmaz evrene söz, bilinir de

Şeyh Galib’e söz üstüne söz düşürür Dağlarca

gider taşın içinden bir gölge

uykulu pencereler aydınlanır

ne yapsam ayrılamam koca evrenden

bir parıltıdır tanığım

çocuklar arta arta büyür, kuşlar uçar

akıldır ters köşede oturan

aklın kanatsız bir kuş olduğunu bilir de

yalnız yürür içindeki boşluğa

Nâzım Hikmet

yıl 1968 aylardan Mayıs. şiirlerini okuyorum tane tane dağılan

yıldızlı bir gecede. ‘körler onları görmese de yıldızlar vardır’  

diyorsun rubailerin birinde. ah Nâzım Hikmet, körüm ben.

salyangozlar iz bırakarak gidiyor asfaltın üstünde. kuşlar

uçuyor benden habersiz, âsiler yine. hayal değil gerçek uçsuz

bucaksız evren. bu parıltı, bu alçakgönüllü güneş devam ediyor

doğmaya doğudan. gün dönümünde günebakanlar hışırdıyor

rüzgârla.

yıl 2012 aylardan Şubat ortası. portakal kabuğu kokuyor ortalık.

bahçedeyim. ufuklardan ufuklara kolan vuruyor kalbim.

sevda bahsinde acemiyim. buharlaşan toprağın yağmuru olsam,

toprağa karışsam, daha ne beklerim?

kirpikleri yağmur damlası bir sevgilim yok benim. gül alevi terk

etti beni. uçup gitti gözlerinden hareli gölgeler. artık bir sevgilim

yok benim

Edmond Jabes

sözcükleri sessizliğe çağırdı Edmond. ‘özgürlük’ sözcüğü

kanatlanıp karşı durdu bu isteğe. akarsuya baktım, akarsu

kanatlanıp akıyordu. ‘Edmond’ dedim ‘Mısır’da böyle mi

akıyor Nil?’ hışırtıyla bir kuş geçti. güneş mızrağını gölgelere

batırdı, oynadı. ‘Ah Mısır’ dedi ‘çivi yazısı, mürekkep kokusu

unutturamaz sütunlar için akan kanı’

otlardaki hüznü, insanın bütünlüğünü, akarsudaki atları,

insanın yalnızlığını düşündüm. akarsu aşındırdı bütün

düşüncelerimi. ‘daha uç ne var insandan başka? konuğuz

dünyada, bir gün akarsu olacağız, baş döndürücü bir hızla

akacağız denize.’

Edmond’un gizemli sesi duyuldu mu yirminci yüzyılda?

yolda, akarsuya sorurken yolu, kaynağı gördü insanda.

ondan dilin imgesi kaldı. seçilmiş bir gölgeydi belki gizlenen,

gözüpek ve atak. öldüğünde acı çeken akarsuyun günüydü.

Sâdi

“eski gül bahçeleri yok artık”

dedi hırkasını düzelten gül hanım

“güller seralarda”

“ah çiçek bahçeleri, gül bahçeleri”

“Şiraz’da rüzgârlı serviler boyunca”

“eskiden gül dikeniyle sevilirdi”

dedi buğulu camdan dışarıya bakan

gül hanım, “katlanılırdı gülün dikenine”

“şimdi gül yetiştiriliyor”

“sevgililer gününe seralarda”

“bir deli vardı bizim sokakta”

dedi gül hanım perdeyi aralayarak

“cebinde yüzlerce düğme”

“gül verirdi genç kızlara”

“gül kokardı sokak o gelince”

“şimdi apartmanlar arasında”

“saksılarda yetişiyor gül”

dedi gül hanım, sesinde elma tadı,

“ah, gül, kim bilir hangi sapakta”

“çözülüyor bağlarından”

Orhan Veli

Orhan Veli’yi gördüm cebinde şiirler.

yüzü sanki solgun bir akşamüstü

yağmurluğunun yakasını kaldırmış,

belli ki üşüyor

Orhan Veli ki allı pullu Türkçeyle

temize çekiyor koca denizi

dedim ki kendi kendime, İstanbul’un

kuşları avare, süsenler, erguvanlar üşüyor,

dem çeken güvercinler dört dönüyor

cami avlularında

Orhan Veli, ‘Veli’nin oğlu’

geçiyor Galata köprüsünden elinde oltası

kuşlara çınarlara benziyor

güneşin doğuşunu gören yüzü

Adorno

bu kadar umutsuz mu yeğ tutulan patikalar, dağlar,

sis basmış kayalar. Avrupa kördüğüm. Benjamin

Paris üzerinde huzursuz bir bulut. alınmış elinden

yaşama nedeni.

ah Adorno. dağlar ki söyler türküsünü yalçın

tepelerde uçurumun. bilinmez değil, var olandan

çıkar mutluluk veren her şey. izin ver anlatayım

dorukları, şaha kalkmış at görünümlü bulutları.

(yıldızlar nasıl görünür buradan?)

ah, ah amansız acımasız inen tırpan. başaklar kan.

‘barbarlıktır’ demiştin ya ‘Auschwitz’den sonra

şiir yazmak’. ah Adorno, yazılır dağların doruğu

için. gözüpek direnç için.

izin ver anlatayım

göçüp giden güzel insanları

Kobayaşı İssa

ince uzun bir yolu

gider bir atlı

terkisinde yaz güneşi

dereler kulak verir

dökülen kuş seslerine

bir de yaz türküsüne

İssa’dır giden atlı

tarla kuşlarını ürküterek

ince uzun yol boyu

yazı konuşur kiraz ağacı

sabah yeliyle

tanığıdır Kobayaşi İssa

tatlı bir esinti

yayılır kiraz çiçeklerinden

iç çeker ova

Max Jacob

rüzgârda uçan bir şapka görsem

şapka şapkadır kareli kasket fötr

gökyüzüne çalışır hangi yöne gitse

yağmurda ıslanır güneşte kurulanır

değirmidir ya da köşeli rüzgârda uçar

komik durur kiminin başında

kübiktir göğe erince sahibinin başı

balıkçının balık kokar şapkası

terzinin şapkası denizi özler

manastır beğenisi taşır Max Jacob’unki

Yahudi olduğu için tutuklanır

sahibiyle birlikte ölür bir kampta

külleri savrulur denize, göğe,

yok olduğunu sanır

rüzgâra göre konumlanan biri

ölmez kolay kolay, gül taşır sokaklara,

gül kokar otobüslerde sesi

gider kendini yeniler doğan güne karşı

siz onu bir kedinin başında görürsünüz

şakacıdır alaycıdır çapkındır

şemsiye taşır yaz günü

Shakespeare

uyudum uyandım yıldızlar parlıyor

elma ağacı ışıklar içinde

soluk alıp veriyor küçük koru

sokularak çingene geceye

yaz gecesi, sümbüller heceliyor

denizi, duyuyorum fısıltılarını,

pırıl pırıl bir ses bütün gece

bölüyor uykumu

ah, gece, kayaları döven deniz,

sümbüllerin fısıltıları, peş peşe

gelen aşk yıkımı uyutmuyor beni.

zalim bir sevgiliden nasıl korurum kendimi?

bulutsuz gece, işte bitiyor yaşadığım

yıkım benim, yeni bir güne

başlamalıyım Shakespeare’den

dizeler okuyarak yaz denizine

Ahmet Oktay

kara güller verdiler bize Ahmet Abi,

acılar çöktü içimize,

sildik adımızı, kapandı kapılar,

yine koşa koşa yetişti insanlar

sabah yedi otuz vapuruna

poyrazladı havalar kış geldi yine

tedirgin, ürkek varoluşun kımıldadı,

pencere önünde üst üste kitaplar,

uzansan birine sıkıntın dağılacaktı

ah, Ahmet Abi, işte burada atı

çatlatan dünyanın hızı, elimizin

uzandığı her şey paramparça,

kar yağıyor yine yoksulluk denizine

çöküyor oraya buraya hayalet,

başkalarının ağzında söz paramparça

konuşmak konuşmak istiyor

yıkımdan, katı karabasandan

ah, Ahmet Abi, gördüm dehşeti

başkalarının gözlerinde, geride kalırken

koca bir yüzyıl acı çekti

külüm bile, sordum kendi kendime

‘yıkım sürüyor, kurtuluş ne zaman?’

Nietzsche

sevinç dolu sürahiden vazgeçilmez,

kuşların pencereye konmasından,

asmanın pencereye tırmanışından,

kanatları yansa da sevdadan

senin de kanatların yandı Nietzsche

onulmaz mağrur düşünceden

verileni terk ede ede kanattın

büyülü bir gül bıraktın sevdiklerine

akıl sahipleri çevirdi dünyayı cehenneme,

ah, Nietzsche, nereye gittiği belli değil

gökyüzünün, binicisini terk etmiş

bir at gibi kişnemekte kötülük

gök çürüdü, acı çekmeye başladım,

gökyüzünün köşelerini gösterdiğinde

kül oldum Nietzsche..

büyülü bir fener bıraktın sevdiklerine

Karacaoğlan

bu yıl da konakladım Toroslar’da

bol ışık, bol yağmur, gelincik ve buğday,

söyle sazım sarı saçları yüzüne dökülen

o kızı, çam ormanlarını, kuşları

ben de bu dünyaya geldim geleli

bir kız sevdim büyüyüp giden

bu yılda köyde eğlendim kaldım

tanıdı hançeri köpekler bile

hızla geçen yüreğimi

ben de bu dünyaya geldim geleli

kıstırılmış kentlerden kaçırdım onu

bir teker izinde yürüyüp gittik

bir gölde yeşil başlı ördek olduk

söyle sazım şimşeğin hızını ışığını

öyle bir sevdaydı yüzyılı geçen

bir geyik kara kara bakan

gürül gürül zülüfleri bir orman

Ülkü Tamer

hançerin gümüş saplı mıydı?

gagasından öptüğün kuş serçe miydi?

kasketini güneşe yıkmış adam Antep’li miydi?

at yarışlarından dönen çocukluğun muydu?

içine  girdin bütün soruların ey doğabilimci!

kırağısı oldun güzel günlerin

Lorca’nın atlısı Chaplin’in sineması

başında bir Akdeniz bulutu

savrularak gidiyorsun işte, oldun kasırganın

gözdesi. kırmızıyı andın horoz ibiklerinde,

kanatlanıp uçtun göğe,

suya basınca kaynağı kaynakçı

güneşe tuttun Türkçeyi

parlayıp gitti kuşların tünediği çalılığa

çocuksu bir güzellikten geldiğin doğru muydu?

elinde bir atlıkarınca bileti

Jose’ Marti

hep bir atlı gibi düşledim

atını doludizgin süren

Küba’nın ovalarında

yeleleri rüzgârlı atını

yel gibi geçen bir atlı

Küba’nın doruklarından

çevik atak kırılgan

atını dörtnala süren

kara bir gülü özgürlük

gülüne çeviren bir atlı

yalın içten erinç dolu

diz boyu otlar içinden

atını özgürlüğe süren

geyiklerle gezen bir atlı

gibi düşledim onu hep

el vermiş olmalı Che’ye

Küba’nın düzlüklerinden

Henri Michaux

uzun güzel bir Acem şalı aldım

omzunu örtmek için çarılçamur akan ırmağın

Henri olsa o da öyle yapardı

tutar üşümesin diye

bir resmin üstünü örterdi

dedim Henri, topal ve kör dünya

bir yanı var kuşlara bakar

onarır kanadı kırık olanı

tam işte bunun için yaşar

insan evladı

dedim bir düzyazıdır bozuk düzen uçan kuş

yaz göğünde, Henri olsa

sıradağlarda uçan kuşun resmini yapardı

budala bulutlara karşı çıkardı

Henri mi öldü bin dokuz yüz seksen dörtte

soğuk bir kış günü, yaz mıydı yoksa,

yaşlandım, eksildim, boyaları fırçaları

duruyor mudur hâlâ

Gülten Akın

kırılgan, ince sesler ki umutsuzluğu bir olanağa

çevirirdi. bir gül sesi olarak dönüp gelirdi.

pencere önünde saksı saksı çiçekler,

masasında buruşturulmuş kâğıtlar,

kuş sesleri, dere fısıltıları eksilmedi

yazı tüketti denemez. yazlar gelip geçerdi,

o yazardı incelikleri

bakın ne diyeceğim? yaz çocukların sesidir.

sahi nerdeler? çok uzun bir kış geçirdik.

kışa izin verdik. çocuklar nerdeler?

-Erdal çocuk, incecik, darağacındadır.

yaz neyi sakladı? acıları mı yoksa?

üzümler kesildi, dolu seleler güneşte,

eksilmedi kıyılar, deniz, yıldızlar,

bir deniz kabuğuna doldu yıllar

e.e.cummings

kesilen kavakların bendeki ürpertisi,

yavaş yavaş ölen bir ağacın sızısı,

ah cummings, kolayca örseler beni

ah cummings, nerede insanın inceliği

hoyrat çağ

bilirim, bu yüzden bozbulanık akar

nehir, demir köprünün altından

ah, cummings, eskiden gözüpek

yüzücüler köprüden atlardı, kuşlar

sürüler halinde uçardı buğdaylar üstünden

dutlar damlamaya başladığında

bahçeli evlerin şenliğini gördüm

güvercinlerin barak havasıyla uçtuğunu,

faytonlarınsa bol yağmurlu günlerde,

parke taşlı yollarda koştuğunu

tarihin sayfalarında ‘çocukluk’ diye geçer

diz yaraları, ah diz yaraları

Ahmed Arif

olancası bir salgın – bir Kürt hançeri. dağları dolanıp

düze inen bir berrak bir su. bir uçurum çiçeği.

acısını saklayan bir ağaç. ayazda üşümektedir

bir dağlının ağız dolusu isyanı, Türkçe, Kürtçe

ve Zazaca. bir yalçınlık, bir öfke, bir incelik.

tepeden tırnağa kaskatı kesilen sevda

parlayıveren gece sefası. yavaş yavaş uç veren

umut, gelecek düşü. taşın içinden geçen bileytaşı,

kar altında ve uyanık

kıyılardan gecekondulardan tütünden

pamuktan gelen işçi. darda, pusuda ve üşümektedir.

zulasında saklamaz öfkesini, açığa vurur

yirmi dört saat taşkın sevgisini

onunla kımıldar nazlı yaprak, nazlı bakış,

yıldız, ay, güneş. onunla inler gökyüzünün

yayı. onunla hatırlanır elma kokusu, Picasso’nun

resmi, Çaykovski’nin müziği ve Spartakus

Hilmi Yavuz

hüzün hep doğuya mı döner?

dağların neresindedir gökyakut kuş?

terlikler çevrilmiş midir taziye gününe?

geyikler inmiş midir dağlardan?

ince sorularla geldim düzlüklerden

sırtımda hüznün hırkası, omzumda

solmayan güneş, arı, berrak, elâ

bir bakış bırakarak ardımda

yaz, incinmiş derin bir yara

yaz, kalbimi kanatan incesaz

nasıl bırakırım nazlı çiçeği

akşamdır belasına kaldığım

sözüm hep doğuya mı düşer?

simurg hangi dağın ardındadır?

doğu yalnızca doğu mudur usta?

Gennadi Aygi

rüzgârın geçtiğini gördüm

baktım yapraklarla konuşuyordu

ben oradan geçerken gördüm

denizin köpük köpük olduğunu

bir balıkçı kıyıya çekiyordu

yavaş yavaş teknesini

bir kaplumbağa başını uzatmış

bakıyordu olup bitene

ufak tefek bir adamdı

görmedi rüzgârın geçtiğini

handiyse hiçliği dolduruyordu

teknenin bir parçası olan gövdesi

ah, çetin sadeliği açık denizin

köpüklerin üstünde kuşlar

ben oradan geçerken gördüm

yayını geriyordu gökyüzü

oturdum, Gennadi Aygi’den şiirler

okudum bugün. uzaklaşan rüzgârı

gördüm. kuşları, ufak tefek adamı.

rüzgâr olmasa da duyardım rüzgârı

Ömer Hayyam

taşın içinden geçen sestir Hayyam

yüzyıllar öncesinden bugüne gelen

bu şaşırtıcı, bu onurlu ses

düğüm atıyor şarabın bilgeliğine

bağ çubuklarının sesidir Hayyam

üzümlerin olgunluğundan geçen

gecenin sesi, yıldızların matematiği

sorguluyor evrende yanlış gideni

güneş dolu bir kadeh, ısınan

bir çömlek, eşiği aşan düş,

rüzgâra tutulmuş yaprak,

soruyor onun şiirinde, ‘nereye gidiyoruz?’

Pierre Reverdy

bir eşik daha geçsem uzanacağım hançere

hançer değiştirecek cesaretsizliğimi

biz hançeri geçen kış gömmedik mi Pierre

bu yaz yeşermiş olmalı sapı

yer altı suları geçmiş olmalı yanından

kartal ile serçe gölgesi

elma ağacının kökleri bulmuştur

gümüş sapını

ah Pierre, yazı bulduk da ne oldu?

açgözlü kış, gök gürültüsü, şimşek,

derken kuşlar öldü kaldırımlarda –

hançeri gömdük bahçeye

taşıyor diye kötü bir tutku

kardeşten kardeşe

ah Pierre, yaz hışımla geçiyor işte,

bir eşik daha atlasam deniz

değecek yeşeren hançere

Velimir Hlebnikov

ışıkla parlayan karanfil demetleri,

sümbüller getirdiler Don kıyısından

arabalar dolusu, öyle ki taptaze

bir güneş daracık sokakları doldurdu

kırıldı oh çok şükür tacirlerin kirli

ışığı, sokaklar özgür, kamaşıyor gözüm

bakmaktan dostların çılgın birliğine,

düze çıkar bütün yollar artık

ormanlar, doludizgin atlılar, Volga

özgür artık, alaşağı edildi diş gıcırdatan

kof adamlar. ey Rusya, ey küstah

rüzgâr, ey sokak meydan gece.

acının yaşını bilmeyenlerin sonu geldi artık

bizi bekliyor Hlebnikov uğultulu

sokağın ucunda, şairlerin güle uzanan

eli birlik yaratıyor, kavuşmanın

bilimi elimizde artık

Klara Zetkin

bahar sokuluyor sokaktaki ağaçlara

etekleri tutuşuyor Klara’nın

gölgeler çiçekler kuş sesleri

dolduruyor Klara’nın oturduğu sokağı

ah, çınıltılı sesi Rosa Luxemburg’un

çiğnenmiş çiçekleri kurtuluşa çağırıyor

çantasında uğultulu bildiriler

sokak sokak bağırıyor

ah Rosa, yaşanan acıları örten

camgöbeği bir hava var, kavuşmalar

ayrılmalar yaralıyor kalbini -

kaygılarımız aynı

her yanda boy boy çiçekler var

Ossip’in hareli gözlerini andıran

şarkılar söylüyoruz hep birlikte

sümbüller mevsiminde

Metin Eloğlu

bu kadar uzak mıydı deniz

kuşları görünce anladım yaklaştığımızı

deniz kabuklarından uğultular dinlediğim

rüzgârı kovaladığım çocukluğuma

biz denize gittik, annemle ben

bu kadar uzak mıydı deniz

döndük işte elimizde lüferler

başımızda öyle bir gök ki mavi

senin de çocukluğun oldu muydu

denizde geçen

canının kâğıt helvası çektiği

bisiklete bindiğin gökyüzünün

maviliğini akşam akşam yitirdiği

ah çocuk kalmak, mavi çinisi olmak

gökyüzünün

upuzun bir balık tutup paylaşmak

bir köpekle uzun uzun bakışmak

bir geyikle dolaşmak

Ece Ayhan

Galata’nın oralarda genç tüccar. geçer istiflenmiş

evlerin önünden bir çalımla. kapı eşiklerinde kediler

birbirine ve göğe bakmaktadır. mutsuzluğun

kıyısında bir kadın geçer. durur konuşur tüccardan

genç. sesi ut sesi, daracık sokaklara yayılan. yüzü

hüzünlü, kıyıya vuran balık gibi çırpınmaktadır

ağzından dökülen sözler, çivitli. çiçekçi kızı bıçaklamışlar

dört paçal adam götürmek istemişler. ne diye bıçaklarlar

bir kadını cumhuriyette? sorar tüccardan genç kibirli

bir biçimde.

ey Galata ahalisi, düşünmeden yaşayanlar ey!

isterseniz çaput bağlayın yatırlara, isterseniz

ölü taklidi yapın! gücünüze gitmiyor mu dört

çapaçul adamın bir genç kıza saldırması?

birazdan uzun bacaklarıyla bir ay çıkar, dolanır

Galata’nın ara sokaklarını. portakallar yuvarlanır

yokuş aşağı. Ece Ayhan geçer ağzı balmumu.

çıkarır verir cebinden bir elma kırmızı.

Wallace Stevens

ırmağın kıpır kıpır akışı duruyor,

kış, suyun ışığı donmuş,

erken açan çiçekler yamaçlardan

güneşi süzüyor ırmağa bakarak

bir kuş kırağının yürüdüğü

otların üstünden uçuyor

gecikmiş ikindi kuşu istiyor

ışığa gömmeyi patika yolda

sessizliği bölüyor birkaç parçaya

ısınan ağaç, çözülen su

acılarına yürüyor kırağı, ayağı serçe

ayağı, nasıl denir, kusursuz işleyişi

doğanın seslerle bölünüyor

çalılıktan birdenbire havalanan kuşlarla

uçsam doğaya karışsam, yaz geliyor

bağ çubuklarına, güle, karanfile,

parlak bir kırağı olsam yapayalnız

bir kuşun kanadında, ah kırılgan

doğa yabanıl, düşüncesiz, sade

yaz geliyor

birkaç parça gölge ırmağın orda

suyun çözülüşüne bakıyor

günle gittiğim tenha yolda

Mevlânâ

gülü gülle değiştirdik de bir zamanlar

tartmadık ince terazide Mevlânâ

şimdi gül de almıyoruz

kirleniyoruz günden güne

unutarak bir ırmaktan doğduğumuzu

gül kuruttuk da defterler arasında

geçti sandık gülün mevsimi

kestik ayaklarımızı gül bahçelerinden

âlem güldü bu halimize Mevlânâ

özgürlüğü kulluğa yeğ tuttuk

gül için, kapansın diye gül yaraları

uçar gider olduk, toza bulandık

toz direklerinin içinde Mevlânâ

biz hepimiz Hrant Metin Behçet Deniz,

gül zamanlarıydı, kirpiklerimiz önde gittik de

gül yangınına Mevlânâ

her yıl yağan kar olduk

William Carlos Williams

ağaçlar, iğne yaprakları

fırtınayla yuvarlanıyor

sonrası bardaktan boşanırcasına

yağmur

duyuyorum şimdi

ince ince yağıyor

kiremit damlara

bulvara ağaçlara,

ıvır zıvır nesnelere, tıp tıp,

berrak, duru damlalar

yaprak uçlarından

damlıyor

şemsiyeler

açılıyor gökyüzüne

cadde, sokak

duyuyorum

camın ardından

masada küllük, boşalan çay fincanı

bulmacası çözülmüş gazete

ayaklarımın dibinde çayevinin

tekir kedisi

Walt Whitman

kocaman bir ateş yakıyor Walt Whitman

yağmurun bile söndüremediği. rüzgârın

alıp götürdüğü Amerika toprağına

suyun bilgisini topluyor

alkış tutan kuşlar Manhattan’da

daracık sokaklara iniyor

zenci çocuğun uzaktan baktığı

çocuklar su birikintisiyle oynuyor

bulutun kardeşi Walt Whitman

toprağı üzmeyen yağmurların –

Manhattan’lı, dünkü çocuk,

şimdi büyülü bir dille

büyük insanlığın türküsünü söylüyor

hey koca Whitman, heyecanlandırıyor

beni sana şiir yazmak -

bin teşekkür saygın dizelerine

çiçeğe ota ağaca toprağa yağan

Mahmud Derviş

uykudan uyanışını gördün Beyrut’un

pırıl pırıl gecesini, yağmurunu Kahire’nin

çıplak güzelliğini akarken Nil’in

gördün Edward’ın hasret gidişini Kudüs’e

gördün gülün tartıya gelmediğini Paris’te

gördün evi olmayanın yola koyulduğunu

gördün gözyaşının kılıçtan keskin olduğunu

gördün hüznün dirence dönüştüğünü

Beyrut’la Kahire arasında

kışlar yazlar ırmaklar arasında

sürgünlük kederi kaybolan yüzünde

çocukluk gölgeleri ağaçların dibinde

bir gidip bir gelirken annenin sert yüzü

babanın kırık hüznü

yaşıttır yersiz yurtsuzluğun tarihiyle

bir yokluğa mı dokundu ki çocukluğun

rüzgâr yeleli atları sevdin

kuş gölgelerinin düştüğü ağaçları

sessizce koya giren denizi

uykudan uyanışını gördün kirpiklerin

şarap rengi bir sabah

sürgünlüğün yokluğa değen bir yaprak

Robert Desnos

hiç çıkmıyor aklımdan Terezin, tifüs,

kara duvarlar, tel örgüler, Çekoslovakya,

sel yatağı izleri, gözyaşı, ters dönmüş gökyüzü,

nesnelerin uyku hali, kırık çeşmeler,

Nazi pazubentleri

geciktim Paris’in havasına, pırıl pırıl

caddelerine, incelikle işleyen saatlerine.

yavaş yavaş geçtim geçtiğin sokaklardan

Saınt-Martın sokağını aradım

Zazaki bir türkü kulağımda

baktım camlarda çerçevelerde zilzurna

bir güneş, izi kalmamış zor yılların,

bir çalpara havası ki sorma

portakallar yuvarlanıyor kaldırımlarda

bugün güneşli Paris’in sokakları,

çiçekçi kız portakal suyu içiyor

Saınt-Martın sokağını soruyorum

hızla geçen kırlangıçları gösteriyor

Ciğerxwin

gülü neyle tartar gül taciri?

kır yoksulları özler mi denizi?

kuşların görülmüş müdür ufku değiştirdiği?

belki yanlış sorular bunlar Ciğerxwin

daracık sokakları, taş evleri dolanan

bir rüzgârın sormaması gereken

deniz görmemiş çocuklar sorabilir

burada bir dut ağacı var gece

gündüz uğultulu, oralarda kış

çetin geçiyordur ve tacirler

gülü güle tartıyordur

ah Mardin!

bir şimşek izi kalır yalnız

taş evlerinde gürül gürül çocuklar

okula gitmeye hazırlanıyordur

başak işliyordur buğdayı

kuş cıvıldıyordur Ciğerxwin

Martin Heidegger

buradayım, ruhum dinleniyor

rüzgârın koynunda, tepeler deve

hörgücü biçiminde, aşağıda

denizin üzerinde şafağın alevleri

zamanın varoluşunu işaretliyor

buradayım, deniz kıyısındaki evde,

ya burada mı ruhum,

yola koyulmuş olamaz mı?

şafak söktüğünde denizden

kavaklarda iğne uçlu ışınlar

parlıyor

söz kendini üretiyor Martin

izini sürüyor şimşeğin.

yükselen sesler, nesnelerin

gürültüsü arasında, duyuluyor

derinden şiirin kendi başına

hakikatler ürettiği

buradayım, varlığımı çiziyorum

pencereye, avcumda açıyor

siyah bir lale

A.Kadir

erken çiçek açıyor badem ağaçları

bense bakakalıyorum öyle şaşkın

çiçekle donanmış badem dallarına

öyle soylu ki tepeden tırnağa

sevinç yüklü

biliyorum, biliyor muyum gerçekten

sevinç dolu günlerinin hiç olmadığını

içeride tedirgin dışarıda sürgün

geçiyor zalim aylar

acı çeken insanlar var yine dünyada

tutunuyorlar köklerine

çocukları kuş cıvıltısı, afacan,

gözleri derin mayıs renginde

kıtlık kıran, karneyle alınan ekmek,

patatesler yuvarlanıyor sokaklarda,

yine kokuyor ya taze ekmek

yaşanırmış böyle de

çiçek açan bir ağacın umuduyla

Ludwig Wittgenstein

güz, ağaç kabukları, kuru yapraklar

dökülüyor bahçeye, kamaşıyor güz

güneşi kabukların üstünde

kendini seyrediyor

bahçeye bakan pencerenin ardında

Ludwig seviyor güzü, bakıyor

ağaçların soyunuşuna, zıp zıp

oradan oraya atlayan kedilere

ah Ludwig, duyuyor musun

serin havada kavakların ürperişini

bak, kuşlar da dal değiştiriyor

üşümüş olamazlar mı?

ah Ludwig, annense gelmedi

piyano dersinden, saçları topuz

güzel kadın, kirpikleri kuşlarla

gidiyor ince duyguların ardından

Cevat Çapan

işte kalabalıklaştık

hep yaz içinde kaldık bulutsuz

denizin köpüğü üstünde martı

kıyıda ölü balık gözleri

eğik eğik uçan kuşlar sonra

ama işte kalabalıklaştık Cevat Çapan

şiiriyle: “deniz ürperiyor uzakta”

atlardan uzaklaştık, tükettik balığı

ve kuşların öykülerini, derken

adları kaldı kör belleğimizde

günden güne ufalırken gözlerimizin ışığı

kötü bir kış geçirdik

sevdiklerimiz nerdeler?

çocukluk anılarımızı yağmura gömdük

atları yağmura bıraktık

çok derin kazarak mezarlarımızı

soluk soluğa geçti koca bir yüzyıl

sevdiklerimiz öldüğünde uzun

upuzun bir keder kirpiklerimizde

Ergin Günçe

gün ışığı boğulmuş eski bir çavlan

servilere düşerdi bir zaman

kuşlar bakımından bol avluda

boynunda asılı mızıkanın sesi

kalkıp gösterirdi uzayan parmaklarıyla

kuşların uçuşlarıyla kıpırdayan gölgeleri

rüzgârı kovalardı denize kadar

uzun yaz günleri, gök çadırı görünce

koşar, limon çiçeği kokardı saçları

ağacın görürdü kıyı kıyı gidişini

bulutun elmalar asılı ince boynunu,

denize koşan çocukları uzun uzun

ölüm uslanmadı öldüğünde, ay, ay, ay

küpe yerine kirazlar astı kulaklarına

başka ülkelere doğan güneşin

Attilâ İlhan

sen orada bol kirpikli bir sabaha

uyanıyorsun, güneşi güneş İstanbul’dasın

gökyüzü bulutsuz deniz dingin

deniz unutmaz hiçbir yazı

bense burada hanidir Akdeniz

gözlerim hasretten Narlıkuyu koyu

öyle dupduru gökyüzüyle sen orada kal

ben burada nasılsa karanlık Kerem

yağmur yağıyor ıslanıyorum sırılsıklam

hayal meyal görüyorum saklı koyu

ben burada kuşlarla yürüyorum yokluğa

rüzgârın varlığını sorguluyorum

sen orada çok uzaklığı yaşıyorsun

akşam inerken lacivert sulara

telefon et sık sık sesini duyayım

gece gündüz ayrılığa çalışıyorum

Cahit Külebi

kavakların altında duruyorsunuz

az ilerde saman yüklü araba

böyle iri iri baktığınız hiç olmamıştı

otlara, karşıdaki dağlara

biliyor musunuz tepelerde

kar suyu, odun yüklü katırlar

çiğdemlerin açtığı bayırlar

ovaya bakıyor

biz dağ köyleri halkı güçlüyüz

şimşeğin tırpanı kadar

yıldırımın gücü geçiyor

ağaç kabuğundan saklama kabına

geceleri kuzey yıldızına, çağlayanlara

oradan altında durduğunuz kavaklara

ince söğüt dallarına

hiçbir şey kaybolmuyor

siz durduğunuz yerden uçuyorsunuz

su kayalardan

rüzgâra karşı duruyorsunuz

güç alıyorsunuz rüzgârın parmaklarından

Vitezslav Nezval

şaşırtıcı değil mi Prag’da kulelerin

yakarışı gün çın çın öterken

otobüslerin kamburu göğü delerken

okulu asmış çocuklar sinema önünde

bulut rengi kızları gözleriyle tararken

Prag’lı bir sevgilim var benim

uyur ayın salıncağında

gök yaprak gözleri mavi

uzun kirpikleri tütün rengi

düşmez elinden Nezval’in şiirleri

kuşlar gibidir sevinci

baleye giden sarışın bir sevgilim var

benim, çiçek açan kış ortasında

yazsa gezer sandaletle Prag sokaklarını

çocuklar gibidir sevinci

her gittiği yere çilekler bırakır

Tristan Tzara

suyun ağır akan rüyasında

görüyorum şarap rengi denizi

çılgın çiçekler soğuk yüzümde

çocuklara panayır şenliği

eşyanın görünmeyen köşegenleri

midye kabuğundan daha sert

hep böyle seviyorum eşyayı

yersiz yurtsuzluğu benimle özdeş

biliyor musunuz ben suyun rüyasıyım

handiyse bir dada türküsü

belleğine erişmek için Tzara’nın

(gelmiyor elimden başka türlüsü)

doğulu bir eşkiyanın fotoğrafını

çapraz asıyorum badanacı duvara

bir kız seviyorum bacası yok ev

Lautreamont

ırmağın hırçınlığını aşıp karşı yakanın akasya

kokan toprağına çıktığında soluk soluğa kalır. ah,

gözüpek toprak bütün çiçeklerini nisanın kucağına

yığar. deneyimsiz, yılgın ve tutkundur gül bahçeleri.

girer içine ki oluklardan boşalan kentin kiri geride

kalıp kederle bakar. bir su çiçeği akasyalı yolda

selam verir. omuzu düşük güneş iç çeker otların

üstünde. bir kırağı ırmağın kıyısından döner,

düşüncelidir.

el değmemiş gül bahçeleri kuşlarını salar üstüne.

ondan önce gül sesi kuşların uçuşlarıyla yaralanır.

dikenler her zaman sadece diken değildir, gülü

korur, yele savurur hoyrat tırpanı.

ırmağı geçen adam isteklerle doludur. kuşların

dalı olmayı , doğayı bozanları külle savurmayı

ister. gül sesi, toprağın keseği tanığıdır, dünyanın

yemişi dünyada kalır. buharlaşan gölgeler, çitler,

çubuklar sessizliğe yürüyen ince uzun adama

bakar. görürler mi bilmem döne döne doğanın

rengini aldığını.

Hafız

ağaçların yapraklandığını görüyorum

kuşların döndüğünü balkona

yelin harmanı geçiyor süpürerek

bahçeyi, Hafız’ın bahçesi değil,

bakışları delen gülün ışığı yok çünkü

ama leylaklar tiril tiril

günün gölgeleri titriyor

ah kalbim! uyanıyor eski bir aşk,

berraklaşıyor nilüfer

parlayan sümbüllerin kederiyim

bu bahçede, soluğum bir damlacık,

gölgeler tutuşuyor ve ben zamanı

yontuyorum beyaz geceler için

her yolum aşka çıkıyor

umutsuzca kulaç attığım  deniz

uçsuz bucaksız aşk, acı veriyor

havada uçan taş, suda seken söz

göz yuvalarımı dolduruyor

varlığın bahçelerde

Lermontov

kaldır beni derin uykulardan,

güneşe döndür yüzümü sevgili,

bütün sesleri sustur, sen konuş,

incelikle bu ağrıyı dindir

bir su berraklığı dağıt

bir köprüden geçir

bir eşikte bunalt beni,

külümü denize savur

bütün acılar bende toplanmış

kendine kat ya da paylaştır yakınlarıma,

bir ışıkla durdur usul usul

otlar sür uyandır

kaldır beni ölüm uykularından

yaşamak isteğidir pırpır eden

şu yorgun ve yaşlı yüreğimde

kalır cıvıl cıvıl kuş gölgeleri de

W.H.Auden

ırmağın başkaldırışı taşıyordu kıyılardan

durmadan yağmur yağıyordu, soğuktu,

paltomun yakasını kaldırıyor eldivenler

giyiyordum, gök boşalıyordu

yağmur suyu olarak oluklardan kaldırımlara

dönmeli diyordum kendi kendime

gizlenen kuşlar ıslak kanatlarıyla

yağmurla yıkanan sokaklara

sokaklar değil miydi yaralar açan kalbimde

çılgın bir aşka tutulduğum zaman

göğsümde dinlenirken yağmurlar

ben değil miydim umutsuz aşka başkaldıran

Eugene Guillevic

bir taşın serüveni nedir ki

kocaman evrende küçük bir varoluş

yelle yuvarlanarak düşer denize

içinden geçen sesle birlikte

ısısı düşer hızla

boğulur içinden geçen ses de

dört yanı kocaman sudur

ağırlığınca dibe iner

yelin ağzı denize değer

taş denize iner

başlar yeni bir serüven

küçük olsa da ne denir ki

denizin derinliklerinde

taşın ayak sürüyüşlerine denk

bir yelle fırlatılmış olsa da

bağlıdır artık denize

uyanık tutar ışığını

sertleşir döner midye kabuğuna

Eleni Vakalo

teyzem çilek yetiştirirdi saksıda

balkona düşen kavağın gölgesinde

bahçeyi seyrederdi uzun uzun

annem gözlüğünün ardından bakardı

sevecenlikle, pek severdi kızkardeşini

annem ben teyzem bağ mevsimine

hazırlanırdık yaz gelince

gök selelerle dolardı

üzümler olgunlaştığında

bağda çubukların çıtırtısı,

ayın yükselişi, kuşların cıvıltısı

doldururdu bağ evini –

ışıyan bir sevgi olurdu aramızda

kara çalılar, orman, ay serinliği ve suydu

teyzemle aramızdaki sevgi bolluğu

kazlar olurdu kovaladığımız

yaz boyu kırlarda

teyzemle geçen günler dolunayın

olduğu gümüş günlerdi

Şu Ting

geldim, gidiyorum mavi bir akşam

kimse gelmedi, kapımı açmadı, soru

sormadı, ne zaman ayrılmıştım

taş evden, yosun tutmuş kuyu,

örümcek ağı tavan

geldim işte kül rengi bir sabah

kapıya adım attığımda yıldızlar söndü

anahtar döndü kapı açıldı

girdim çocukluğumdan içeri

kapıda atım yok trenle geldim

geçip koca bir bozkırı baba evine,

baktım odam toz içinde, kitaplar sararmış,

nesneler iki boyut kazanmış

dahası hayaldir kalan

geldim, gidiyorum mavi bir akşam,

ayak izlerimdir geride kalan

Pablo Picasso

acı çekiyor köşeli mavi balık –

kıstırılmış dört yol ağzında

Guernica

acı çekiyor şişe bardak keman,

bambu sandalyeler, parçalarına

ayrılmış gökyüzü, sokaktaki cesetler,

güvercin desenleri, yontular

acı çekiyor yirminci yüzyıl,

tüneller kamplar, trenler dolusu insan,

dağılan çiçek tozları, ağır akan

ırmak, düşleri ezilen insan

ah Pablo, nasıl da aşılıyor çitler

telörgüler buz tutmuş eller birleştiğinde

atlar dörtnala koşuyor ovalarda

yılgı yok rüzgârlı yelelerinde

gözünden başlayıp bir balık çiziyor

Pablo, salınarak yüzüşünü düşünüyorum

suda

Fuzûlî

parmaklarımdan akıyor ejderha başlı su

berrak yalın uysal su

hırçın şımarık dik başlı su

buğday tenli kuğu boyunlu su

dağları dolandığında menekşe kokan su

mermerlerden akıyor gözlerden sonra

kara elâ mavi gözlerden

yıldızlardan samanyolundan akıyor

köpük köpük ak topuklardan

köpek dişli su

okul önlerinde çiçeği burnunda su

parlak gözlü ince bilekli su

uzun kirpikli cam buğusu bakışlı su

kırlangıç uçuşlu su

buğday benizli su

uçuyor yazması başından

örümcek öpüşlü kız su

durup durup akıyor bazen giysilerden

ince damarlı kocaman kalçalı su

hoyrat haylaz cin

çağırıyor beni ilk gençliğime

balık ağızlı kuş ötüşlü su

Nikola Vaptsarov

yağmur yağıyor

denizi gören çamlara

tepelerde rüzgâr esiyor

hafif hafif

heybemde yeşil soğan

peynir

domates var

cebimde

Nikola Vaptsarov’un

şiirleri

çıkarıp okuyorum

sanki sesi

rüzgârın sesi

kar öncesi gibi

ıslanan otlar üstünden

kuşlar uçuyor

karışıyor Vaptrasov’un sesine

kuş sesleri

‘gidelim’ diyor Naz

‘kardır arkası yağmurun’

Edgar Allan Poe

biliyor musun Naz, bana gelen bir

kuzgunum yok uzakları çağıran

birkaç serçe cıvıldar durur penceremde

ruhum uçar gider sessizce odadan

kuşları yadsımak ne getirir bahçeye

uyandırırlar ağacı, menekşeyi, gülleri,

üzerlerinde ruhumun dolaştığı

çiçek tozlarıdır o hep kırılgan

biliyor musun sonsuzu getirir yaşam

sonu vardır ırmağın ağacın suyun

toprak devam eder filizlenmeye

tohum uyanır yeryüzüne bakar

bir kuzgunum yok benim uzakları çağıran

denizi, kayalarda parçalanan sesi

duyarım yalnızca benden ayrılmayan

ruhumun o derin gölgesinde

Nikolas Guillen

dokunuyorum ince narin kamışlara

ırmak kenarında, eskiden şekerkamışları

satılırdı, çocukluğumda, parmaklarım

yanardı alamasam

ırmakta kayık, kalbimin çarpışı gibi,

vurdukça dalga kıyıya inip çıkıyor

ruhum da öyle kamışların arasında

kovalıyor gövdesiz rüzgârı

kalbim yaban ördekleri için çarpıyor

sessizliği bozan eğri büğrü uçuşlarıyla

derdim tatlı su balığı tutmak

suya bırakmak tekrar sonra da

kamışlar ince uzun parmaklarıdır

akşamın, solan günün, doğan ayın,

uçuk gölgeleri ırmağın üzerinde

sekiyor birkaç adım ötemde

Antonio Machado

güneş bir portakal dilimi bulutun içinde

teknelerin oradan görüyorum

gözümü kamaştırıyor görkemi

alışkanlık yurtsuzluk acısıyla dolaşmak

denizi geçmek gelinciklerle buluşmak

bir başına Torosların eteklerinde

güneş rüzgârla oynuyor tepelerde

elimde solduğunu görüyorum gelinciğin

sönmesin istiyorum kırağının türküsü

dağlarda kara dutlar yetiştiğinde

benim yurdumdur el değmemiş dünya

ah kırlar, dereler, çiçek dolu patikalar,

yıldızlar da oluyor yanı başımda –

biliyorum bir ırmaktan doğduğumu

Antonın Artaud

bugün güneş hey şıkır şıkır

göğün ağzı az ileride balık pazarı

yanlış bir şey mi söyledim orada durunuz

balığı değil güneşi bölünüz

üşüyorum yaz günü, deniz ürperiyor

ölü balık gözlerinde, deniz

mavisini terk etmiş kocaman su –

atın beni koynuna, dolaşsın

içimde lüfer, mercan balığı

ışığı görsün deli gözlerim

yeğni mi yeğni içim dışım

hey kuş uçuşu yeğniliği, hey

inceliğini yitirmiş vakitler

kandan geçilmiyor cam kesiği

ne yapsam intihar mı etsem

baka baka ölü balık gözlerine

bugün güneşin düştüğü çiçekler

şıkır şıkır, çözülüyor dünya

çileklerin renginden, başım düşüyor

bir günebakan kalpağı gibi

uyku ile uyanıklık arasında

Paul Claudel

övsem yeridir denizin açık gözünü

kütüklere yazdık yüzlerce balığın adını

çünkü deniz doyuruyor yokluğu yoksulluğu

çünkü deniz kurtuluşa açılan kapı

sıska bir çocuğun uykusu deniz

yaşlı kadınlara sonsuzluk duygusu

köpüren şahlanan kişneyen at

haberciyi beklediğimiz uçsuz bucaksız atlas

kalkıp geldiğimiz rızkımız deniz

nisan balığı çiçeği burnunda deniz

serçe parmağımdan başlayan sızı

bedenime yayılan mercan ışığı deniz

geçtik geliyoruz büyük ay’ı samanyolunu

son umudumuz umudumuzun sonu deniz

Enver Gökçe

rüzgâr fısıldıyor güz kayıplarını

üzülme kuruyup dökülüşüne, pörsüyüşüne

yaşamın, yok olmaz hiçbir zaman

ne portakal kokusu ne saydamlığı

göğe boyun eğmez kuşların.

sokaklarda yapraklarla silme

dolu çöp bidonları, güzü karşılayan

hüzün gelip oturuyor huzurevinin

köşesine, az konuşuyor kısa

kesik sözlerle şiirini kuran

yaşlı şair

devrimin tozlu yolları güz artığı

yüzünde, sonra kuş yeniği yemiş sevinci

başka bir şey yok

zindan karalığı bile

uzun başaklar hışırdıyor sesinde

Immanuel Kant

sokağın kuşları müzik dolu bir gün diliyor

sokağın kadınları küçük hayatlarını süpürüyor

Immanuel geçiyor cılız gövdesiyle

çit serçelerinin müziği kulağında

omuzlarından kayan ceketi

dalgın düşüncelerini silkeliyor

bahçe duvarını dolanan kediler aklı karalı

Immanuel bakıyor mavi ve sarışınlık

bilmek istediği dünyanın renkleri

kim bilir belki Pireneler’e dek uzanıyor

yaşlı ağaca baka baka geçiyor

her zaman aynı saatlerde

önden gidiyor ölümün kalın gölgesi

kararlı ne yapacağını Immanuel’e

sokağın kuşları kendilerine bakıyor

Zahrad

İstanbul yarı gecede uykulu bir kedidir Zahrad

kapı önünde kıvrılıp uyumuştur

İstanbul maviye çalan denizdir gözleri badem

sapınca balığa Kumkapı’nın ordan

güzel bir ay fırlamıştır

İstanbul omuzları dik bir çocuktur Zahrad

azınlıktandır görür dipte kalanı

çiçeklerle gelir hastane odasına

yağmur olur yağar sonra

sapınca Pangaltı’dan çocukluğuna

gözleri çipil bir balıktır İstanbul

gözlük arar okumak için gençliğini

kayıtlıdır ağaçlara kuşlara denize

her sabah tazelenir uyanınca

toplar sözcükleri hadi yeni bir şiire

Chagall

buradayım ırmak kıyısında, bakmayın

üzgünlüğüme, derimin altından akıyor

denize kavuşan alçakgönüllü dereler

yaşlı yüzyılın iyimser bir ağacıyım

kuş kanadı değmiş yapraklarıma

çılgın halkın şenliğine katıldım diyedir

sesime yerleşen kuş sesleri de

beni bir rengin içine kattılar

fırtınalar devrimler şenlik ateşleri

İbranice bir türküdür içten

St.Petersburg’da geçtiğim içinden

direniyor Paris işgale, ağacı, horozu

atlarıyla, gördüm rüzgârı bile…

Salvatore Quasimodo

hayvanları güdüyor bulut dağın

eteklerinde, akşam toplanacak hepsi

ağılın önünde, rüzgâr yine otlarla

oyalanacak gün batarken, bir

yağmur bir şimşek yırtarken göğü

buluşmaları sürecek ağacın ağaçla

kuşun kuşla, el edecek bir başka ele

bahçelerden sevgililer, gözler

denize gidenleri gözleyecek

gölgeler kovalayacak

sümbüllerin sesini, çalılar üstünden

fırlarken çalıkuşu Salvatore çıkıp

ağılın önüne övecektir

doğanın gizemini

yaklaşıyor çatal sesi bulutları

kovalayan rüzgârın, akşam bir atmaca

gibi iniyor dağ bahçelerine

çileklerin sesi seralardan yükselirken,

gece, Salvatore sözcükleri kanatıyor

Modigliani

aynı şemsiyenin altındaydık Modigliani

yağmur yağıyordu uzun yürüyüşlerimize

yağmur usul usul uzun boyunlu

bir çocuk sesiydi kırık ince

bir banka oturup akşama kadar

Verlaine okuyorduk yağmurda saatlerce 

büyük siyah eski bir şemsiyenin altında

yağmurun sesi yorgun yüreğinden

dağılıyordu Lüksemburg bahçelerine

“ah Anna” diyordu, “unutuş umar değil

Livorno’yu, bu deniz kıyısı kenti

ve birlikte yürüdüğümüz yağmuru

korku yokken yüreğimizde ölümden”

yontusu portresi nasıl bir hüzündür?

ince uzun boyunlu bir kuğu

kedere boğan, Toskana bölgesinden

getirilmiş derin, sönük bir ışıltı

Paul Verlaine

gökyüzünün çoraklığı niye Verlaine,

nicedir yağmur yağmıyor

adımlarımız bir şiirin sesinde buluşuyor

menekşe kokan çay bahçesinde,

yaz, ayaklarımın dibinde huysuz bir kedi,

haylazlığı çocukluğuna benziyor

nasıl oluyor da yüreğin hâlâ kıpır kıpır,

ruhun çalkantılı, yorgun,

gölgelere siniyor varoluşun

kırık bir yontu, yaslı bir nal,

belleğime çakılı çivi, sesini boşluğa

bırakan bir kuştur Verlaine

Paul Cezanne

göz ucuyla Cezanne’ın resmine dokununca

kırların taze havasını yaşadım

paçasına tutunup soluklandım

Saint-Viktore dağının

baktım kedilerin kapılarında uyukladığı

evleri rüzgâr uçurmuş oraya buraya

mandalinalar yuvarlanmış çocukların

önü sıra, dağa doğru saparak sokaklardan

baktım Cezanne’ın parmakları kanamış

rengin okkalı ağrısından,

kuşun fırçaya konmayan duruşundan

baktım gördüğümden başka bir şey

Cezanne’ın resmi

kendimi boşluğa bıraktı

Vivaldi

ah

Vivaldi çok çiçekli balkonların sessizliğidir

keman kutusunda çiçek yetiştirir

ağzı çiçekli bir kuştur

geçer bir uçtan bir uca gökyüzünü

(bırak kendini güz öğlesinde

gömül dört mevsimin içine)

ah

Vivaldi, saf kalmanın sonsuz ölçüsüdür,

o yalın sesler ki çocukların kar sevincidir

yumduğumda gözlerimi yarı geceleri

aradığım denizdir Vivaldi

Akdeniz’in en Mayıs yerinde

yetimhane kızlarının sesidir Vivaldi

bir düğündür, bayram kutlamalarıdır

deniz kızları ve panayırdır

dört mevsim süren Vivaldi

Edip Cansever

bir yalnızlığı oyuyoruz seninle

koca bir eylülü elimizle itiyoruz

çürük yaprak kokusunu giyinmiş

geliyor ekim göl kıyılarına

ince boyunlu bir gülü konuşuyoruz seninle

nerede kaldıysa gelmeyen yolu,

çiğnenmiş otu, yaşlanıyoruz, onu,

kırık bir hüzün içinde

fısıldayarak konuşuyoruz eylülden

otel odasından baka baka göle

göl içimize damlıyor ,

kalbimiz ellerimiz gözlerimiz

öyle incelikler ki işte gölün içinde

ince ince oyuyoruz yalnızlığı seninle

bir uçurum oluncaya dek

iki ağacız şimdi dibinde

bir parlayıp bir sönen

Che

çocuklara ağız mızıkası verin

çocuklara Che’yi anlatın devrimin bir

düğün olduğunu. kuşların hafif eğik

uçtuğunu bilsinler. çocuklara sokak

sokak yağdığını söyleyin yağmurun

Che öldürüldüğünde, çok filmli

bir sinemaya gittiğimizi şehirde.

horoz sesleri, köpek havlamaları, gök

gürültüsü bizimle giderken yağmura

yüzümüzü kapattığımızı söyleyin

kayaların ormanların çiftlik evlerinin

otların gölgesine düşen gözlerini

anlatın Che’nin. kuş teleklerinin,

çırpınan kanatların, dağ göllerinin,

ırmakların çağırdığı günlerde

sabrın dizginsizliği taşlara geçer

çocuklara ağız mızıkası verin

çalsınlar yeniden doğuşu Doğu

illerinde

Jean Paul Sartre

yaz geldi, her yerde pazar yeri dağınıklığı

gülün sesi menekşeye dokunuyor

ağaçlar kuşları konuşuyor

yaz geldi, Cezayir’li çocukları getirdiler

savaşı bilmeyen, esmer, kırık kirpikli,

babaları öldürülmüş sessizliklerdir

kirli bir duvarın öğle saatlerinde

yaz geldi, çocuklar gökyüzü dolusu çiçeklerdir

yağmuru bekleyen, ah Jean Paul, usulca

geziniyor ellerin çocukların saçlarında

çocuklar ah kuş döndü sabahlardır

bütün Cezayir bunu bilir

Sohrap Sepehri

atların nalları ot ışığına gömüldüğünde

sanki kocaman ova mahmurluğunu yitirmiş

gibidir

nice güneşler doğar nicesi batar günbatımının

maviliğinde

ağaçlar güneşe yürür kıyı boyunca

deniz dünyadır rengini gözlerinden alan

varlığı hiçliğe sayılmaz ağacın işler

gece gündüz denize karşı

atların yürüyüşünden öğrenirim taşın

ısındığı dünyayı

çiçeğin aydınlığıdır su bulut ağaç

bir testiye dolar

Rosa Luxemburg

ayazda kalmış bir kuş, çırpınan

bir rüzgâr tanığıdır öldürülüşünün

işte toplandık bir ölüm yıldönümünde daha

köylüler işçiler çocuklar kuşlar

anmak için derin hayallerini

biz geçtik Rosa koca bir yüzyılı

savura savura, aynalar derindi,

aynalara baktık nerde yanıldık diye

ihaneti göğe fırlattık

pırıl pırıl avlulara çıktık sonra

ah Rosa, kocaman bir çocuktur işçi

sınıfı, yürüyen dik duran yenilen,

Berlin yenildiğinde gördük sevenlerinin

birdenbire kirpiklerinin indiğini

Sevgi Soysal

bir kuğuydu Sevgi abla

Sürmeli otelinde

benzemezdi tavus kuşu tüylü kadınlara

hüzne sürgündü bu kentte

göğün boşaldığı yağmurlarda

otel odasında Brecht çevirirdi

gözlerni kısar düşünürdü

elma sesli özgürlüğü

dondurmacıdan köşeyi sapınca

leylak kokusu Adana’dır

Sevgi abla bu kentte fitili yanan lambadır

kederi bile hâlâ aydınlatır

Jacques Prevert

ırmağın vaktiydim

taşın inci çiçeği, suyun nilüferi

çıplak ayakla dolaştım evreni

rüzgâr oldum serinlik verdim

yıldızlarla konuştum her akşam

geçtim istiridye kabuğunun içinden

perişan bir kılıkla, unutamam

denizin vaktiydim balığın keyfi

bütün sesleri tarttım bütün sözcükleri

deniz en öndeydi sevda çıplaktı

öyle derin öyle güneşliydi

ışıklı bir kız saçıydı, unutamam

kör çağın vaktiydim

götürüldüm ay ışığında ellerim kelepçeli

yola baktım, göğe yazdım

ormanın soluğunu, kuşun kanadını

birçok çocuk gibi, unutamam

Marselin Pleynet

                            “Doğa içeridedir”. Cezanne

gecenin en dingin saatlerinde

sözün mürekkebi kâğıda değdiğinde

kâğıdı savunuyorsun ağacı değil

ağaç içinde

dalları yaprakları gürül gürül sesi

denize doğru uzayıp giden kökleri

biçimleniyor belleğinde yavaş yavaş

soluyan gölgesi

sözün büyüsü ölü dalgaların içinde

dövüyor kayaları sabaha kadar

kıyı susmuş dinliyor geceyi bölen

ölü sesleri

gecenin boşluğu loş ışıkta

kâğıda değen kalemin sesi

kâğıdı savunacak elbet ağacı değil

ağaç içinde

Denis Roche

bu dil sana ceza düzleştirdiğin sürece

geceyi, sus, bir yontu sessizliği olsun,

gecenin gizini dinle

bir gece lâmbası gibi

günden güne yarığın büyüdüğü dünya

omuzlarını çökertmekten başka

bir işe yaramadı, kaz, derin kaz

içindeki boşluğu

bu dil sana belâ, hafifçe ısırılmış

elmanın sesi daha yıkıcı

bağ kütüklerinin çıtırtısı

ruhunun bağsız dili belki

bu dil oldukça şeffaf. kopart

dilin palamarını, giden sözcükler

gitsin, kalan gerisiyle kaz,

derin kaz ruhunun mağaralarını

Albert Camus

sabah havlayan ufuk sokağın ucunda

gürültü koparıyor birkaç köpekle

sahil, baka baka yabancılaştığın deniz

kulak kabartıyor yırtılan ufka

usulca balkon kapısını açıyorsun, uykusuz

bir ağaç, kopan fırtınanın geceden yığdığı

yapraklar karşılıyor, elin cebinde,

güneşin zarafeti yok ruhunda

balkon tıkabasa yapraklarla dolu,

saçma olduğunu düşünüyorsun

yaşamın da öyle, boğuyor havlayan ufuk

bu Cezayir balkonunda ruhunu

usul usul bir bulut geçiyor

fırtınanın silik izleri var üzerinde

yaşamın da öyle karmaşık, bungun

bir yağmur bulutu gibi

Bedreddin

şöyle denir ya hep gecenin ayazında

‘ben de bu dünyaya geldim geleli’

bir yere götürüyor yol beni

belki doruğa belki en dibe

görenler kadar körüm dünyayı,

mühürlenmiş ağzım çatlayıp kurumuş,

sise boğulmuş göle yakın yerde –

‘şeyhim Bedreddin’e ekleyin bedenimi’

‘ben de bu dünyaya geldim geleli’

ağaç ağaç değil, kuş kuş değil

katmayı başardım gövdeme hepsini

belleğime giden uzun ince yolda

‘ben de bu dünyaya geldim geleli’

kanıyor gecenin ayazı, acı çekiyor

yıldızlar, yol beni götürüyor

belki doruğa belki en dibe

Pir Sultan Abdal

Pir Sultan Abdal

Pir Sultan Abdal

dedim ki ‘uzundu usuldu dedemin boyu’

direndi zalime dilin alevleriyle,

taşları havalandıran rüzgâr

değmedi yaz boyunca gövdesine

dedim ki dedemin ipek sesi

tanelendi darağacında

taştı dolandı bütün ülkeyi

annelerin ağzında köpüre

köpüre büyüdü

dedem gitti de büyük boy bir denize

boşalttı gül diye dünya yükünü

ağzında çiçek düğümü sözcükler

gitti taşlanarak lâcivert bir ölüme

dedim ki dingin sulara çiçeklere

‘uzundu usuldu dedemin boyu’

gitti de darağacına ak gömleğiyle

sular ürperdi ay soğudu

dedim ki ablaların kuğu boynu

ağıtlardan böyle eğri

Yunus Emre

akasya kokan istasyonlarda rastladım ona

çayır çimen sesiydi Türkçesi

güneş geçerdi içinden

kıpır kıpır bir parıltıydı

umursamayıp geçti çoğu ırmağı

uzun ince berrak akan bir ırmaktı sesi

atlarının üstünde uyuklayanlar

görmediler ne ırmağı ne Yunus çeşmesini

her şey öyle tazeydi ki türkülerde

içimdeki isteği uyandırdı yağan kar

tozar mıydı incecikten

Yusuf’un atıldığı kuyunun çevresine

düdenlerden getirdim sessizce

ilk adımda yağmur kokan Türkçeyi

gittim de bir geyiğin peşi sıra

rastladım gömleği yaz çiçeği Yunus’a

Jacques Dupin

devenin taşıdığı yük tuz

gidiyor büklüm büklüm göle doğru

göl ki içimdedir, öyle olmasa

mahur yürüyüşünü çalıp devenin

varamazdım göle

büyük şarkısı sürüyor içimde

çocukların hayvanların, azar azar

büyüyen ormanın, göle bakarken

çınarların gölgesinde

bir adım da beygirler için atıyor

benimle birlikte yürüyen çınarlar

gölgeler durur mu yalınayak geliyor

kayboluyorum içlerinde

devenin mahur yürüyüşünün önünden

yaban ördekleri kaçıyor,

durup içindeki rüzgârı dinliyor

göl kenarında kurbağa

Ezra Pound

sonra duraksıyor konuşurken

öyle yalın sözler dökülüyor ki ağzından

bir ırmağı geçiyorum balıklı

bir ormana giriyorum geyikli

susunca sazlıklar, tutuklu çadırları

konuşuyor. rüzgâr, ağustos böceği

ve ay ışığı. savaş ağustosta sona

eriyor. sonra yağmurlar yağmurlar

çadırın direğinde ay aşığı, el yazması

bir ay düşüyor Kantolar’ına.

akşam, tele konan çayır kuşu

ayaktakımından

ot yüklü akşamdan söz ediyoruz

bir ırmağı boydan boya geçmekten

“ölümün yalnızlığı çöktü üstüme”

diyor, yatağının ucunda tefeci bir ay ışığı

Arif Damar

                   Yenilgi yılları iyi bir

                   okuldur. – Vladimir Lenin

geldiler, nazlı uykuları böldüler

bir mezar sessizliği bıraktılar.

görür gibiyim gölgelerinin ağırlığını

ay ışığının bile silemediği

uzun sürdü aramaları, kırarak

açtılar çekmeceleri, can sıkıcı

bir eşya gibiydi susmaları,

görmediler ne pencereden giren kiraz dalını

ne zulamdaki cesareti

geldiler, kitapları kâğıtları götürdüler

söğütleri kuşları ırmakları

yazılı kâğıtlardaydı hepsi

kırlangıçların uçuşu, elleri ceplerinde

bir çocuğun göğü seyredişi

geldiler, giderken bir sapakta

durduğumu söylediler

Yılmaz Güney

sarı sıcak sonrası yaz yağmuru Adana’dır.

yazlık sinemalardan dönen çocukların gözleri

Adana’dır. bakar bakarlar da görmezler

zamanı öldürdüklerini

çıkınca Yılmaz Güney’den konuşuyoruz

kolsuz bacaksız faytonlardan,

yoksulluğu okuduğumuz beygir kemiklerinden,

ıslık çalarak geçen gençliğimizden

çıkınca Yılmaz Güney’den konuşuyoruz

iki kardeş, geçmiş zaman bir atın ölümünden,

ölüsünün boş bir araziye bırakılışından –

Cabbar’ın yüzündeki kedere düğümleniyoruz

yolcusuz bir faytonun sızısı

sarıyor bedenimizi sinemadan çıkınca

alıp başımızı gidiyoruz sulanmış asfalt boyunca,

bekliyor bizi avluda atsız bir fayton kara

Ahmet Haşim

düşünmez hiç kimse hiçbir zaman

‘göllerde bu dem bir kamış’* olmayı

gün doğarken ya da batarken

dirseklerine dayanarak uyuyan çocuklar

geçerken düşlerinde denizi

kapı eşiklerinde

güller kokusunu savura savura

gelir sokağımıza her akşam

yazın tutuştuğu andır nereye baksam

kırlangıçlar fiyakayla uçar  arkamdan

böyle nereye gider yaz

bir genç kızın eteklerinde

akşam ki çocuklarla gelir her zaman

akşam, ah akşam

yalnız çocuklarda bir parıltı olsam

*Ahmet Haşim

Ceyhun Atuf Kansu

beni mi sordunuz? Ceyhun Atuf Kansu

gibi boy boylarım, soy soylarım,

atalarımın kemikleri gül açılır eski mezarlarda

süre giden Anadolu toprağında

bizi dirilten iksir otta çiçekte,

gölgeler, atlar, hançerler göçen

toprağın üstünde, yağmurunu 

boşaltmış bulutlar şimşekler mavi

ah, nerede Sümer, üzüm buğusu Frigya?

şurada dolu dolu heybede

birleştirir bizi, zalime boyun eğmez

Anadolu, kulak kesilir kuşların sesine

çalıbülbülü, çakıl taşı

sonra Yunus Türkçesi, Pir Sultan öfkesi,

Mimar Sinan görkemi

sevecektir çocuklar güneşli şiirini

Yaşar Kemal

yaz, ucunu düğümlediğin mendilin

kiraz dolu, kapı eşiğine oturup yiyoruz

kenar mahallede akşamüzeri

kadınlar kapı önlerini suluyor

akşam serinliği olsun diye

akşam pamuktan dönenlerin yalın

gölgeleri düşüyor kır evlerine

evlerdir büyüten çocukları

daha yakın kılan annelerine

ben de büyüdüm daracık bir sokakta

geceleri Yaşar Kemal okuyarak

gündüzleri tavuklar kazlar arasında

ırmak üzerindeki kuşlara bakarak

ustamdır Yaşar Kemal ondan öğrendim

bir toz direği nasıl fır fır döner

otlar geceyi neden dinler

kış gelip de yağmurlar başlayınca

Hasan Hüseyin

övüncek ağustosböceğinin sesi

bahçenin bütün ağaçlarını dolaşıyor

incirin ağır gölgesinde, hamakta

dinliyorsun türküsünü

Hasan Hüseyin

nar ağacından tüten iksir

yaz bahçesi yüklü kadın gibi yüklü,

birkaç menekşe, bir küme karanfil

uyandırıyor meyveleri ölü yıldızlardan

katı yabanlıktan

Hasan Hüseyin

saçaklardan damlayan su

çitin üstünden sekiyor bir keklik

fark ediyorsun bu güzelliği

oyalar işliyor kendi kendine doğa

dokunuyorsun her çakıl taşına

Hasan Hüseyin

ağrılar içinde rüzgâr

Gottfried Benn

‘bir küçük tütüncü dükkânı’ ister ya

Ezra Pound, benim de bir isteğim

var, küçücük bir kitabevi, yalnızca

şiir kitapları bulunduran, masası, rafları

şiir dergileriyle dolu, mürekkep ve

kâğıt kokan

Chopin çalmalı pikapta, bahaneler

bulmalıyım neden prelüdler çaldığıma,

derler mi o zaman şiir ve müzik

götürdü bizi sonsuzluğa

Benn’in Chopin şiiri, ah, bir hüzün

lambası gecenin içinde

kısık ışığı şakaklarıma vuran –

çözülüveriyor her okuyuşta dizbağım

benim küçücük şiir kitabevi isteğim

samanlığı düşen iğne

göle düşen damla

Baba Tahir Uryan

bir yokluğa erdiğini söylediler

terekesinde varlık ve yokluk aynı

hizada çıktı dediler, gölgeler

soğuttu testideki suyu, rüzgâr

zeytin tanelerini sürükledi önüne

bir yokluğu yaşadı dediler

baktı ve gördü dünyanın

ıssızlığını, ağaçların denize varan

köklerini, o yüzden ağacın içinden

geçen sancılı bir rüzgârdı

gövdesinin ötesini gördük dediler

havuzun içinde, gecenin güzül mavisinde

zemherinin içinde zemheri vardır

dediler, gecenin içinde başka bir gece.

Baba Tahir Uryan bir rüzgârın sırtında

gitti dediler yokluk denizine

Kemal Özer

gökyüzü kadar bir attır

ya da kentlerden kaçırılmış geyiktir

annemin gözleri, ölü gözleri

akşamları çözülen sularda

annemin gözleri kocaman denizdir

içinde rengarenk balıkların yüzdüğü

parmaklarında ekmek kokusu vardır

toprak mı sular mı dokununca uyanır

geri dönmedi elma bahçesinden

annemin gözleri, gözleri annemin

sileyazdı bir salyangoz izini

düştüğü yerde yaba elleri

uyudum uyandım annemin gözleri

sanki bir toz direğinin içindeydi

getirip yatırdılar elma bahçesinden

açıktı gözleri, gözleri annemin

Tanburi Cemil Bey

dediler Tanburi Cemil Bey çekilmiş ıssızlığa

çalışıyor Hicazkâr Peşrev’e

bahçe ağaçlar rüzgâr

dinliyor yaylı tamburu birlikte

öyle pırıl pırıl bir müzik bütün bir

öğleden sonrayı dolduruyor

dediler eklenince bendir sesi

yaz bahçesi gül açıyor

ötede bahçenin öbür ucunda

bir kuş küçük koruya uçuyor

yollarda rüzgâr tozlaşan çiçeklere

tamburun büyülü sesini taşıyor

bir sümbül başını uzatıyor içeri,

bir örümcek bahçe evinin alt

katlarını dolaşıyor, ama müzik

dediler diri tutuyor insan ruhunu

Sabri Altınel

rüzgârı kovalamak

yeryüzünde işte budur işim gücüm

bağlayabilirsem bir yere sevineceğim

çabam iyiliğinedir rüzgârın

o ne yapıyor? sünnetli bir çocuğun

eteklerini kaldırıyor, bir martıyla

denize iniyor, var oluyor böylece

                                          yağmur

getiriyor elimde tuttuğum çiçekle

rüzgâr, toprak kokuyor yalın

türküsü yağmurun, güzül sevinci

gökgürültüleriyle geliyor denize

rüzgârı kovalamaktan vazgeçiyorum,

cinlerin işi bu yaptığın diyor

deniz kenarındaki yaşlı kadın

belli ki bağlılığı yalnızca toprağa

biliyorum toprağın kızkardeşiydi

nereye gittiği bilinmeyen kadın

yitirse bile yaşama sevincini

süregiden bakışları denizin üstünde

Francıs Ponge

         ‘bir de ölümü kovalayabilsem’. böyle düşünüyorum

iki sedir arası çuha çiçekleri sessizler. ey ölüm, gelen

terkisinde bir atın, ey suların sesli ve çoğul akışı denize,

yalnız denize kavuşmak için çakıl taşları içinden geçip de

gelen. ey kıvrım kıvrım madde, ey taşıl! Toroslar’dan

getirdiğim orman, sedir ağaçlarının varlığı dalga dalga

yayılan. [Karacaoğlan geçti miydi bu yerlerden elinde

portakal çiçeğiyle?]

        

         bir salyangoz izindeyim, varlığımın izini buluyorum

onda ve başka şeylerde, bir deniz kabuğunda, rüzgârın

ölümünde. ey özgür nesne, sürahi bardak ve su, sesin

devinimi sürüp giden bedenimde.

         Toroslar’da iri karıncalar ne götürüyor yuvalarına?

nesnelere bakınca devinimi görüyorum. ah ölüm, bir de

seni kovalayabilsem bir çiçekçiye giderim.

W.S.Merwin

gördüler köylüler ovaya basan sisi

ağaçların sis içinde salınışını

kuşların kent kapısında kayboluşunu

kalenin dibine sepet sepet kiraz

getiren kadınların göğe yükselişini,

öğrenci kızların duvara yaslanıp

sigara içtiklerini, gördüler güneşin

dudağının kanadığını siste

bu durumun yaralar açtığını çocuklarda,

anneleri yeniden hamile bıraktığını,

söylediğimde kimse inanmaz, siste

Rodrigo dinlediğimi yağmurun

parmaklarından, suyun ışıltısından,

daha neler diyenleri duyar gibiyim Merwin,

orada sessizliğin de sesi olurken

gözlerinin karası, kirpiklerinin sisi

köylülerin göreceğini düşünmeden

ölü atalarımla vedalaşır sana gelirim

sevgili, ey sevgili

daha yakınım şimdi sana

daha yakınım bilgeliğine

daha yakınım gövdenin Afrika’sına

Dylan Thomas

yükseklerden uçan telli turna mıydı,

bulutların ağılı, rüzgârın kanatları

var mıydı? tren istasyonları

gurbet kokar mıydı?

o zamanlar Ceyhan istasyonu

akasya kokardı, trenler gidip gelirdi

maviliklere, biz üç arkadaş

uzun uzun bakardık uzaklara

ah, iğne yapraklı çamlı yol,

çinko damlar tanığıdır günlerce

yağan yağmurların

bahçe çitleri, dut ağaçları, küpte

şalgam tanığıdır çocukluğumun

kırağı toplardık karşı yakadan,

top oynardık itiş kakış

senin de çocukluğun oldu muydu

Dylan Thomas rüzgârı durduran

Wolfgang Borchert

Hamburg’da limana yakın bir yağmur

türküsünü söyler liman işçilerinin

kuşlar iner yağmur sonrası

kasketli bir sarhoş sevinir buna

Hamburg derin çığlıdır vapurların

yağmurun camlardaki sesi.

parkları yaklaştırır birbirine

güz solgunu iki sevgiliyi

geçer bir hışımla kuşlar

daracık sokaklardan

ıslanır incecik bir kız

kuşlar için için sevinir buna

ah Hamburg, bir görüntüdür yalnızca

silinip gider camlardan

fenerleri, göz kırpan yıldızları kalır

liman işçilerinin aklında

Feqiyê Teyran

Van-Bahçesaray arasında yoldayım

iki sıra kavak birkaç kara at

dolanıp gelmiş bütün Mezopotamya’yı

halsiz düşen ruhun Feqiyê Teyran

bir kız gül vermiş taş yapının önünde

kuşlar toplanmış dört bir yanına

aşk ile söylemişsin gül zamanı

kuş konmayan dalın türküsünü

ah güzel insan gönlübol bilge

senden sonra da sürmüş talan

yumuşacık toprakta türkü söylemiş

gül ile reyhan

ben kuşlardan öğrendim varlığını,

yürüdüm geldim yokluğun kapısına

bir yağmur damlası olana dek

Van-Bahçesaray arasında

John Ashbery

güz titriyor ırmağın kıyısında

deli gibi yağan yağmur otları eziyor

çocuksun daha yol alıyorsun

hamamı geçip sebze haline doğru

elinde senden büyük siyah bir şemsiye

göğü dengeler gibisin

sulara bata çıka yürürken çizmelerinle

gamzelerinin mutluluğu okunuyor

göğü puslandıran sularda

rüzgâr da var sıkı tut şemsiyeyi çocuk

daha gidilecek yol var, yaşanacak

hayat, geçilecek deniz

budala güneş görünecek bir gün

koluna girince sevgilin

kanatlanacaktır sevincin

Mario Luzi

ışığı geçen kuş masumdur Luzi

konuşsa da bir başka kuşla

gölgelerin koyuluğunu, ovanın düzlüğünü,

toprakçıl insanın toprağa dönüşünü

sen de varsın biliyorum, ışığı bölen

varlığın var, toza bulanan yüzün,

sıkıntılı dingin üzgün

bir konuşsan rüzgâr susar

sesin nasıl da toprakçıl

ta denize kadar ulaşır kuşlarla,

taşlar, incir ağaçları [topu topu

birkaç ağaç], ne kadar çorak dünya

ne kadar gizemli bakışlardan geçen

yapraksız ağaçlar, kül güneş Luzi,

gölgemiz, dağınık parmaklarımız

kof nesnelerin derin uzantısı

Andrea Zanzotto

köy meydanında kör kuyu

kuşlar dönüyor çevresinde

duvar diplerinde ölü sessizlik

sürerken çekip gidiyor yaz ikindisi

süklüm büklüm yaşlı bir köpek

boşaltılmış bir evin kapısında

çatık kaşlı jandarmalar geçiyor

kuşlar can havliyle uçuyor

birkaç yanık ağaç

yıkılmış cemevine bakıyor

görüyorsun hayatımızı Andrea

titriyor savaşın fitili hâlâ

topraklarımızda meyveler çürüyor

dallarında, çalıkuşları korkuyla uçuyor 

Sait Faik Abasıyanık

yeniden denize döndün balığa yeniden

dünya dar geliyor sana çocuk

gördün ya bir kuşun gözünden

övülesi denizin mucizelerini

ondan pırıl pırıl sevincin

güneşin yükselişini görünce denizden

teknenin üstünde bir kuş

uzun uzun ötüyor ya

sesinin izi kalıyor gökyüzünde

parmak uçlarında çingene bir gül

yalınayak bir yağmur sessizliğinde

döndün ya denize çocuk

kuşlar dikiyor gözlerini üstüne

hay sen çok yaşayasın çocuk

kasketini yıkıp da uyuklayan güneşi

uyandırdın, hışt hışt dedin bir

çingene kıza, patlattın tokadı

şımarık rüzgâra

hay sen çok yaşayasın çocuk

Cesare Pavese

ağaçların, üzüm bağının çıtırtıları

gecenin sessizliğini bölüyor

soluğunu duyuyorum çubukların

seslerini durmadan öten cırcırböceklerinin

kent oldukça uzakta çardağa

görüyorum soluk kirli ışıklarını

deniz içimde dalgalı, bir türlü

durulmayan ruhuma benziyor

hüzün mavisi hayatım

olmayacak hayallerle dopdolu

yorgunun hastayım bitkinim

beni intihar ediyor Cesare Pavese

beni intihar ediyor İlhami Çiçek

gecenin derin sessizliğinde

Ruben Dario

deniz kıyısındaki gür yapraklı ağaç

baktı geçti sessizliği

birkaç adım ötedeydim

denizi kıyıda bırakıp

giden esintide

atlar geçti göğü yırtarak

deniz kıyısından

gördüm üzgün gölgelerini

güneşle soluk alan

çiçeğe yürüyen kaplumbağa

baktım çiçeğin farkında değildi

dokundum kalın kabuklarına

bir ırmak aktı parmaklarımdan

yavaş yavaş yaklaştım denize

sessizlik denizin kardeşiydi

Edward Said

rüzgârdan sorulur ormanın duruşu

karıncalardan ekmek kırıntıları

ey yaşam! akan kan ne zaman durulur,

kime soralım kurşun yanığı dereleri?

buğdayı bölüşür, aynı yıldızların altında

yatardık damda yaz geceleri,

tavuklarımız karışırdı birbirine

kilitsiz kapı önlerinde

ey yaşam! kime soralım acıyı, akan kanı,

ey çılgın ve sağır tacirler

yeryüzü efendileri, kim silecek

çocukların yüzündeki korkuyu?

Orhan Kemal

beni daracık sokaklara, itiş kakış

yerleştirilmiş evlerin önüne bıraktılar

yüreğim teyelli sokak çocuklarına

kenar mahallelerden fırlayan

ben belki Orhan Kemal’in romanlarından

fırlamış, yağmurda kalmış bir çocuğum

sokaktan geldiğimde

babam Bossa’dan dönmüş olur

elleri ceplerinde saçları dağınık

bizim buralarda yoksuldur insanlar

çıplak bir yağmurdur yürekleri

pamuğa giderler üç kuruş için

beni yarım kalmış sevdaların eşiğine bıraktılar

kimse ölçemez gökyüzü kadardır yaşamım

kenar mahallede arkadaşlarım var

bıçkın, sevdalı, fırlamış gibiler

bir Orhan Kemal romanından

Homeros

ah, Homeros

ağır aksak bir dize bulsam da övsem seni

kim nerede ne zaman geçmiş denizi

ellerim balık, göğüm martı çığlığı

görmedim yüzümdeki güneşten

ne geçeni ne yelkenlinin direklerini

[ah Homeros, eskiden bizim sokakta

bir çift turna görmüş uçmuştum

patikalar üzerinden Toroslar’a]

kim nerede ne zaman geçmiş denizi

Homeros biliyor, yağmuru, yere düşen

damlayı, kırağıyı yüklenen göğü, balığı

insanoğlunun tükettiğini gördüm diyor

Eugenio Montale

yağmur toz kaldırıyor

toprak damlı evlerin üzerinde

incir ağaçlarının yaprakları

uzaktan parlıyor, ötede deniz

ilk yağmurunu alıyor bütün

yaz boyunca, sonra toprak

kokuyor, bu kokuyu seviyorsun

inerken denize doğru başın

dönüyor kokudan, belki de

yaşlılıktan

toz kaldıran yağmur diniyor

arkadaşlarınla geçtiğin yoldasın

çoğu öldü düşünüyorsun da

topraktan tüten toz zerre kemik

belki gelincik ya da buğday

konuşuyorlar yağmur sonrasını

tekdüze fısıltılarını duyuyorsun

güneş açarken mezarlığın üzerinde

parlıyor mezar taşları

deniz kenarında rüzgâr çıkıyor

alıp götürüyor son yazı ve şapkanı

Cesar Vallejo

gül zamanıdır İspanya,

bir zamanlar, cumhuriyetçilerin yenilgi

sonrasında şahmeranın ağzındaydı gül,

tanığıdır rüzgâr gülü

gül yanığına gömüldü Lorca-

topuklarına diken battı Madrid’in

gördün kurşuna dizilişini duvar diplerinde

cumhuriyetçilerin

gülün sızdığı yazlar geçti

gül kanı kaldı İspanya sularında

çiçekler ortancalar kediler

derken elden ele dünya

ortancaları ben de gördüm

pencere önüne konan saksılarda-

hayat böyle akar ince ince

çocuklar büyür bisiklete biner,

yaz gelir yine Madrid'e

Fetva Tukan

Nablus’a yaz gelmiş, gül kokuyor

sokaklar, kuşlar özgür uçuyor,

gül alıp veriyor kadınlar birbirine

hüzün okunmuyor yüzlerinde

böyle görmek istiyorum Nablus’u

boğazlanmamış işgal altında sokakları

çarşılarından el ayak çekilmemiş

güneşi Arap güneşi olmuş

ve doğrulmuş dizleri üstünde

Fetva Tukan da böyle görmek isterdi Nablus’u,

örselenmiş yüreğini yaz yağmurunda

yıkamak, caddelere çıkmak çıkmak,

bağırmak bağırmak bağırmak

özgürüm artık diye

ah büyük hüznü Arap halkının

geri dönüyor şiirlerinde

Nablus’un gecelerinde yıldızlar

yazın türküsünü söylüyor yine

John Cornford

ah John, hangi vadide hangi siperde

yitirdin gövdeni? İspanya gökleri bilir,

ayaklanan ağaçlar, sular, ovalar,

kuşlar, ovaya inen kurtlar

bilir onurunun beklediği zamanı,

dingin bir kayada rüzgâr mı çıktı?

örseledi mi gencecik kalbini toprak

sorayım uzun uzun bırak

ah John, sevincin kanatlı oğlu,

kulak kesildin İspanya’nın acı

çeken ağacına, bağ bozan hoyrat

elleri gördün, koştun yardımına

Mimar Sinan

dedim ki onlara Mimar Sinan deha

bir çocuk, taşı dinliyor rüzgârı savıyor

oturmuş Selimiye’nin bir taşına

rüzgâr adları sayıyor

dedim ki bütün bir Osmanlı mülkünü

dolaşmış Sinan, yıldızlara bakmış,

köprüler sarnıçlar manastırlar görmüş –

alnı akıtmalı bir atı sayıklıyor

onlar dedi ki tılsımlı bir yol onunki,

sakalları uzamış portakal iriliğinde,

zemini yokluyor lodosu sorguluyor,

parmaklarının hüneri yedi güzel serap

dedim ki onlara Sinan öldüğünde

yoktu kimseye borcu, sessizliğin

sesiydi bütün mülkü, yalnızlık

urbasıydı giydiği de

Boris Pasternak

deniz tüketiyor soluğunu, karşısında

koca orman, rüzgâr ve kuşlar

gündoğusuna hazırlanıyor, otlar

yaz fısıltıları yayıyor ovaya

çadırımızı kurarken açık göğe

geçiyoruz uçsuz bucaksız enginliğe

sonraki eşik ölümsüzlük

ölsek bile devam ediyor taşın içinde

dört mevsim

kıyılara yayılan kuş sesleri

çınıltılar

sonra içimize sokulan patikalar

ince yağmur uzadıkça uzayan

gün boyun eğiyor gücümüze

çıplak ayakla geziyor içimizde yaz

gece, dut ağaçlarının tepesinde ay

sarmaşığa dolanıyor süklüm büklüm

ot yığınlarına düşen ışığını

bağ çubukları da paylaşıyor

alışılmış bir dinginlik bu

sesin sessizliğin ışığın çivilediği

öyledir ruhumuzun da uçukluğu

kim bilir belki bir turna uçuşu

yaz göğünde

Baudelaire

Paris’in kış gecelerine yağmur yağar

oluklar dolup boşalır

üşür hayaleti küçük kahvelerde

soluğunu duyarım kirli oluklardan

düşer bir omzuna kaldırım çiçeği

Paris’in soğuk gecelerinde, ah

esriktir derin denizler kadar

eğri büğrü ruhunda çiçek açan pasajlar

ölümü hep yanında taşır ya insan

görür o büyük boşluğu

soluk alıp verirken baş ucunda orman

enkaza döndürür yıllar onu

uçtadır hep uzlaşmaz ne yağmurla

ne kuşlarla, kalır pasajlarda izi,

perdelerde kanayan panjurlarda

renklerin kokuların çılgın gizi

Miguel Hernandez

ey çocukluğundan uyanan şair,

Ocana hapisanesinde seni

yaşatan soğanla ekmeği övsem

yeridir, düşlerine giren İspanya

kırlarını, şafak çiçeklerinin uyanışını,

elmacık kuşlarını kovalayışını

biliyorum sözcüklerini tutuklayamadılar

onlar pırıl pırıl kaldılar

kâğıtlar üzerinde, onurlu,

dimdik, kır havasında

ey İspanya’nın esmer ırmakları,

kırlardan doğan tarla kuşları kadar

özgürdü yiğit evladın Miguel

İspanya kana bulanmadan önce

ey Madrid’in sokaklarını dolduran kırlangıçlar

uçun yine, sözcükleri parlatan bir şairiniz

var zalimlerin elinde

haydi, havalanın onun yerine de

beşiğinde büyürken yavrusu

Can Yücel

şimşekten söz çekiyor Can Yücel,

lodosçudur şiiri. hiç bilinmeyene götürüyor

gölde sandalı. derdi değil bir kamış

olmak. ay ışığında demleniyor

işte ormanın yaprağı, suyun hızı,

bir şey eksik değil tastamam manzara

bir kibrit çaksa yanacak lamba -

sandalda esrik yıldızlar da

orman her gece göle iniyor

soyunup giriyor ay ışığında

göl ki daha bir göldür artık

olur ya bir daha alırlarsa içeri

göle doğaya kuşlara içiyor

bilekleri kelepçeli günlerine, kedilere

köpeklere, hoyrat bir elin kestiği taşlara,

kütükteki üzümlere içiyor

sormadan rüzgârın yönünü

gölün mucizelerini

Benjamin Peret

deniz köpüğü gülüşlü kız

oturdu parkın kanepesine, ayak dibinden

kuşlar uçtu menziline, kız güldü,

oradaydım kesildi dizimin dermanı

sanki geçmişim deniz derya

başımda gök mavisi bir şapka

deniz köpüğü gülüşlü kız

yürüdü salındı çimenler üzerinde

horoz ibiği kırmızısı güneş

bir bulutun ardına sıvıştı

oradaydım kendine yeterli bir

adam olarak gördüm

göğün işçiliği soldu

deniz köpüğü gülüşlü kız

geçip gitti önümden elinde sümbüller

uzun uzun baktım arkasından

yakındı kendime bir buluttan

kuşların çize çize lekelediği

Michel Deguy

gölgelerden kuş yapıyor rüzgâr

çınarın çevresinde kuşlar var

eşya yok birkaç kanepe dışında

kanepeler kuşlara bakıyor

çınarla ben kayayla rüzgâr

göz kamaştıran taşlar, balkıyan otlar

toprağı dinliyoruz yaslanıp kuş gölgelerine

öğle saatlerinde

güneş kılıç ışınlarını saçıyor

içimdeki göle, sıradağlara, çınara

yapraklanarak geçiyor zaman

gelincikle dolu patikadan

ışık gölgeye koşuyor çok yakınımda

çınarla ben dalıyoruz ışığın içine

kanepeler bunu konuşuyor

uçuk saatlerde

sandal gölü çekiyor çınarın altına

göl artık içimizde

Erzurumlu Emrah

çiçek sokmuş dişlerinin arasına

bir kız Erzurumlu Emrah’ı utandıran

ısırılmış bir elmanın sesi

“âşık ne gezersin köy ortasında?”

belli ki gül yarasıdır Türkçesi

dolanıp gelmiş bütün nehirleri

turna türküsü akasya kokusu

sinmiş yakasız ak gömleğine

o ki göçün ipek sesli rüzgârı

ayrılığın ince ince tüten dumanı

geldi geleli dünyaya

kendine simurg

damağından seken türkü

soluk soluğa kalan yeraltı suyu

Âşık Veysel

ne kadar yalnızsın ne kadar kalabalık

ey toprağa bağlı sarmaşık

insan ne kadar bağlıdır toprağa

kısacık bir tümce ömür oysa

yoruldu belli ki uzun ince yolda

ağır bir ahır kokusu karşıladı Veysel’i

kim gelebilir gece yarısı

bütün gün peşinde dolaşan Pars’tan başka

denizi göğü tahıl ambarlarını

kalabalık caddeleri kırlangıçları görmeden

dokundu duydu kokladı sadece

kuğuları kuşları gülü

dediler Veysel dokundu bir geyiğe

burkulmuş söz gitti değdi geyiğe

dediler bastonunun ucu gösteriyor denizi

dedim üç balık dört güvercin

çok sığ dünya

Hacı Bektaş Veli

çakıl taşlarıyla konuştum sularla yüzleştim

önde deniz arkada görkemli Toroslar

geçtim zambakların içinden

yaklaşıp dedi ki kuğu boyunlu dengbej

“dağlarda geyikleri öldürdüler”

“yoktu yanımızda Hacı Bektaş Veli”

yumuşacık adımlarla dans ederek geçtim

kulağımda  Bach’ın sol minör flüt

konçertosu,  gözümde canlandı balığa

binmiş Hacı Bektaş Veli, koltuğunda

arslanla geyik

arkada rüzgâra taç giydiren Toroslar

bağlar, üzümlükler, dünyanın buğusu,

var mıydı dünya, çok şükür vardı,

yoktu belki geyikle Anadolu’yu gezen

bir Veli

Ludingirra

senin için şiir bir deniz kıyısı

dağın uzantısı bir göl Ludingirra

şiir yolunu gözleyen zarif anne

akikten yüzüğü gümüşten tarağı

anacığına sevgin bir sarnıç serinliği

selamın gider turna kanadında

gül alıp verdiğin kızlar senin için

dediler o harlı bir güldü, soldu yaz öğlesi

adını bir şiir dergisine verdiler

benim ülkemde, dağıldın yeryüzüne

Aleksandr Blok

yağmurla ıslanan sokağın aylak kuşları

gürültüyle geçiyor. St Petersburg’da

koşuyor bir çocuk düşleri dolaşık,

yüzünde yağmur damlaları

olgunlaşan devrim sokaklara kendi

değerlerini taşıyor, dalgalar

dövüyor eski dünyanın kıyılarını,

yalpalayış yok ırmakların akışında

bizim de uçsuz bucaksız düşlerimiz

var Aleksandr, bir panayır yerine

döndüğünde köhne dünya, döneceğiz

elimizde elma çiçekleriyle, göreceğiz

bulutların ardından, tırpanın

indiği otların içinden taze güneşi

Ek:

koca bir yüzyıl geçti, yürüyoruz

Naz ile ben bir hastane koridorunda

kollarımda serum şişeleri, camdan

görüyorum, koşuyor bir çocuk denize

Giuseppe Ungaretti

bulvarı geçiyor monoklla bakan göz

ölü siren sesleri

akşamın alacasında

caddeyi boydan boya geçiyor monokl

bulvarın köşesindeki çiçekçi kız

siren seslerinden rahatsız

görüyor  monokllu adamı

buzul yüzü ölümü andırıyor

adam durup gökyüzüne bakıyor

bulutlar külrengi, ‘ne bungun

hava’ diyor içinden

‘çılgın bu çiçekçi de’

yüzlerce güvercin iniyor bulvara

kanat sesleri dolduruyor

sıralı ağaçların gölgelerini

Paul Eluard

gürültücün kim? sokağın şımarık kırlangıçları mı?

günün güneşi düşüyor kesilmiş bir dilim

şeftali gibi, kuşlar gölgelere karışıyor,

kaldırımlara taşan kafelerin etrafında

esenlik istiyor Paris, kuşlar fır dönüyor

anımsatırcasına özgürlüğü

biliyorum gözlerinin içindedir

umut, aşk parıltısı, yaşama gücü

sokağın kırpıntıları yokluk yıkım,

mutsuzluktan delik deşik duvarlar

geride kalıyor, Nisan kanatlanıyor,

bungun sokaklar kapılar yok artık

ilkyaza giriyoruz Paul,  oltandan

kaçıyor bir balık, rengarenk bu sabah

rüzgâr gökyüzü deniz,

fışkırıyor bağırmak arzusu içinden

bağırıyorsun geri dönen esenliğe

W.B.Yeats

yaşlı adamlar göl kenarında

neye bakarlar? kuğular kamışlar,

eğri büğrü uçan kuşlar var,

yoksa geçen bulutlara mı bakarlar?

kim bozacak doğanın dinginliğini?

hangi ihtiyar dağıtacak bu hüznü?

kuşlar kamışlar kuğular

uçuveren dalgınlıklar mı?

sakin sessizlikte yaşlı adamlar

delikanlı doğaya mı bakarlar?

yaza, diz boyu otlara, bayırlara mı,

yitip giden fırtınalı yıllara mı?

yaşlı kadınlar da var göl kenarında

rüzgârın sesini dinleyen,

umarsız parmaklarında çiçek açan yaz

güç veriyor incecik kollarına

Sait Maden

denizin uyandığını gördüm bir kıyıdan

toprakta nisan kokusu

denizin inceliklerine imrenen kuşlarla

konuştum akkavak hışırtısını

ağaç diplerinden yürüdüm denize doğru

balıkçılar çoktan açılmış enginlere

güneş sarkıtıyor oltasını içime

yol boyu rüzgâr hafif kendine

yenilendim uzun boşlukları geçince

kuşları sevdim denize yazdım ölümsüzlüğü

sarsıldım her ölüme

yolum uzun bakınca bir kıyıdan

tıkır tıkır işleyen ağacın serabıydım

ışığı gördüm suya dokundum

rüzgârın fırıldağıydım bu dünyada

Neşet Ertaş

kirpikleri bir ikindiye birikirdi

salılar çarşambalar perşembeler geçti

yaz bitti bakışları bozkır şimdi

taştan taşa sekerdi sesi

yırtılan bir bozlak, tozlu istasyonlarda

akasya hışırtısı, parklar -

sesi taşar giderdi akarsulara

artık denize bakmayacağız

taşın dilini otların türküsünü duymayacağız

öldü bozkıra kar yağdıran,

serçelendi döküldü avluya ikindi

şapkası kaşına indi, yaz bitti

Friedrich Hölderlin

ovanın üstünde çırpınan rüzgâr

yaz güllerinin kokusunu getirdi kıyıya

dolaşıyordum neşe yaratan kuşlara bakarak

hayata neşe katan hısımlarımdı onlar

ben de dünyaya öyle saf düşmüştüm

üstümde yakasız bir gömlek

içimde yalın saf bir yürek

dil denen kıyısız bir denize dalmıştım

ben de tasadaydım kısacık ömrümde

kanatlarım yandı Sivas ilinde

ruhumda kopan fırtınaları duydu

bütün kıyıları dolaşan balıkçı

oturuyordum ak kavakların altında

yoktu insandan başka kurtarıcı

evi, akraba yurdu, erdem dolu

incir ağaçlarını

Nelly Sachs

yıldızları toplayıp getirdim sana

mezarlarının yanına koy

dinlesinler sesini

denizin başucunda

kahredici akkor

defnedildi nasılsa

yıldızla tuz kâğıtla toz

zeytinle şarap getirdim

deniz kabukları sürekli masanın üstünde dursun-

gececil kal öyle sırrınla

sözcüklerin arasında bungun

gırtlağına dek gömülü hasretinle

çiçekle buz getirdim ayın parladığı bir gece

mercan balığı levrek

sıcak bir iklim Akdeniz’den

ince uzun deniz taşı

dupduru bir gök

bir başlangıç olsun

dehşet dolu yılları unutmak için

Tomas Tranströmer

otları ezen rüzgârın önüne durduk

geldiler tek tek tabutları getirenler

görmek istemiyorduk hiçbir tabut

kör bıçak açlık grevi

gün gün soldurdu güneşlerini

cezaevlerine beklenen tansık

gelmedi

ah Tomas, özgürlük ince bıçak

benim yurdumda

bir daha görülmedi

kapandı demir kapılar

dediler ki zulmün saati

işliyor kapanmayan bir yara gibi

umudumuz büyücü doğaya kaldı

uzun otlar, çiçeklenen kiraz ağaçları

mezarlığın ötesinde Tomas,

ölenleri toprağa verdik

rüzgâr serinliğini bıraktı yüzümüze

ağzımızda sözcükler kül

ölenleri konuştuk

Anton Çehov

korumamız gerekiyor kır evini

çalıkuşunun kulağımızda kalan sesini

geyikler inmiyor eskisi gibi göle –

terk edilmiş komşu köyler

gök ne güzeldir yaz günleri

ne çok şey öğretir yağmur

birdenbire yağan –

toplarız semaveri çay fincanlarını

annemin eteklerinde telaş

kuşlar çırpınır unutulmak için

yüzyıllardır vardır yağmur

yağar nice acılara

annem ki ne çok üzülür

yılkıya bırakılmış bir at görse

hüzünler ki gelir geçer

yağmurun şaşkın ışığı gibi

Kafka

parkın kanepesinde sarı yapraklar

uçuştu rüzgârla. istasyon parkı

solgun bir şarkıydı her zaman.

koparıp bir çiçeği yakasına iliştirdi

serçeleri görmeseydi aşkı düşünmezdi

onda bir Milena kaldı

bende aşkın suçsuzluğu

saflığın kışa girerken serüveni

aldı götürdü serçelerin sevincini

şaşırdım bu nasıl bir aşktı

rüzgâr vardı unutuverdim adını

onda bir Milena kaldı

hatırlıyorum Milena’yı, derin

gözlerini sevince döndüren güneşi,

onda bir Milena kaldı

bende kuğu boyunlu aşk sözcükleri

Sappho

yaz ayları unutmak içindi

omuzlarını kanatlarını gözlerini

o ki her zaman yanı başımızda

ak giysilerini yırtan biriydi

evlerden evlere geçen telaştı

bir sevinç patlaması etekleri

külün coğrafyasında kaldı

sargı tutmayan yaralarının izleri

unutmak içindi çiçeklerin adı

kül rengi bir gökyüzü altında

parlayan yüzü aşktandı -

kanatlarını dolduran yalın rüzgâr da

bize öyle gelirdi belki kim bilir

gözkapaklarını yumduğunda acı

bin gözle bakardı başka acıya

dünyaya bulanmış biriydi

Alberto Giacometti

nesnelerin de dili vardır konuşur

yaz öğlesi ikindi akşam

artık arama zamanın boyutunu

o içine dökülen ışık

nesnelerden yaptığın yontulardan

girmeli içeri, acemidir elleri

yağmurun rüzgârın dokununca

canlanıyor yeryüzü gökyüzü

bir madeni al işle damar damar

ışık koy gözüne ağız ver

konuşsun seninle ağrıyı acıyı -

artık arama insanlık için güzel günler

bizi sorma nesnelerin dilini öğreniyoruz

boyutunu rengini kokusunu

karıştırdığımız da oluyor birbirine

kuş sesi yaptığımız da

duruyor küçük yontuların

balıkların gözlerinde

Cervantes

oturdum yanına ağacın kuşun

kıyıdan kendine giden rüzgâr

karıştırdı okuduğum kitabın sayfalarını

kâğıt hışırtısı, dalgaların sesi

eskiden de böyleydi öyle tanıdık

kısa sürdü rüzgârın esintisi

Cervantes’e döndüm kıyıya yakın

ağacın altında kuşun yanında

bir çağı hissetmek içindi

yoksula inen keskin tırpan

kısa sürdü yapraklarla söyleşi

rüzgârsız bir ağaçtım döndüm

sokağa ağır ağır inen akşamüstüne

içimde yazı toplayan hasat zamanı

Cervantes’le aynı yolu yürüdüm

Azer Yaran

                   kuş kuşa yem götürür

                                      Bir türküden

güzel gümüş bir ay çıkmış

söğütlerin kavakların arasından

işliyor ovaya derelere usulca

iki yanı ağaçlı köy yolunda

tozlu yol bir tümseğe bakıyor,

bir çiçeğin gözüne toz konmuş,

menekşe fısıltıyla konuşuyor geceyle

“bu gelen kim ağaç denizine?”

duyuyorum sesini safran sarısı

bir kuşun sessizliği tartıyor,

tenleşiyor çiçeğe duran gece

boşluğa bırakılan sessizlik de

Azer’e gidiyorum yıldızlı bir gece

Yesenin’in giz dolu çevirmeni

alnı değen sürekli denize –

saklı bir koy şiiri de

Ataol Behramoğlu

kocaman bir ağacın yazıydım

tenha gezindim deniz kıyısında

ürperten bir rüzgâr, kavaklar

çocukluğumun yazları içindi

küçücük bir çocukken Kars’ta

kendimi geçtim, büyüyünce

bütün aşklar benim içindi

çadırımı hep hasretlere kurdum

unutuverdim göğün uzun ırmaklarını

zeytini, incir ağaçlarını, yuvarlanan portakalları,

sözcüklerdi içeride olan ağaçlar değil,

ben hâlâ kesilmiş ağaçların kabuğuydum

güzel geçti yaz, yaz sonu açlık grevleri

yeni bir dünya içindi

sabaha biriken kırağı

güneş vurunca uyanıverdi

Dede Efendi

denize bakardık

‘bakmalar denizinin’ eskidir zamanı

verilmiş bir dil, bir müzik

getirip boşaltırdı geçmişi

akşam eve dönerdik balıktan

daracık sokakta kapılardan sızan

sokağı dolduran dolunay

Dede Efendi’nin müziğiydi

yazı okurduk uçsuz bucaksız besteler içinden

ağacın içinden geçen rüzgâr,

asma kuşunun neşeli sesi

bunalmış ruhumuzu havalandırırdı

yazı okurduk sardunyalı pencerelerden

develerin tonlarca yükü keder

ne surlara ne sokağa uğramazdı

biz böyle kuş kadar yeğni yaşarken

Sabahattin Ali

sabah kırağısında bulduğum tazeliği

güne katıyoruz. işte varlık diyorum

nasıl kırılıyor ışığın kanadı,

nasıl yürüyor yem taşıyan karınca?

bir bozkır bozlağı bu tek ağaç

boşluğa düşen sarı yaprak

sonbaharı aydınlatan anlam –

kara kışa gömdük acılarımızı gidiyoruz

bir tırtıl toprağın telaşını görüyor

bir kuş gagasını toprağa vuruyor

yol uzun gidiyoruz yan yana

bilmeden celladım olduğunu

toprağın telaşı göğe geçiyor

gidiyoruz yan yana celladımla

aklımda yol gösteren bir geyik

yaşlanan acılarımı unutmak için

Oğuz Atay

köpekle bakışıyor dingin gün

iri gagalı kuşlardan belli

evde kimsenin olmadığı –

kapı önünde birkaç kedi

güneş damlamış bardağına

oturmuş kırmızı şarap içiyor

yanında kocaman bir köpek

gölgenin salıncağında

kuşlar fır dönüyor öğle vakti

kuşları düşünmüyor aklı masasında

‘tutunamayanlar’ın son tümcesinde

unutulan bir şeydir yabancılaşma

hep önde gittiğini biliyor rüzgâr

ya Oğuz Atay, o da öyle o sıra

bir ağustosböceği sık ağaçlardan

taş döşeli avluya çağırıyor

Bilge Karasu

gökle yıkanmış buğday

ya düşer toprağa yağmur yağar

ya uçar tarlada bir rüzgârla

bir keseği uyandırır uykudan

kimin bahçesinde olursa olsun

derindir sessizliği narla incirin

konuşur sadece kuşlarla

denizden, ölümsüzlüğünden denizin

su, zambağı büyütür geceleri

ay büyür kedisiz avluda

incir ağacının bilgeliği

geçer toprağa düşen buğdaya

yaprağın telaşından anlarım

rüzgârın geçtiğini yoldan

göz göze geliriz – gökyüzüne

bıraktığımız kuşlardır sevincim

Hegel

yola gittim uzun soluk soluğa

yeni yılın ilk saatlerinde

geniş yüksek bir ağacın altında

dinlenirken gök

bir denizin kıyısıydım, gelmedi beklediklerim,

çalmadı hiç cep telefonum

oturup Hegel okudum, ışığa tuttum

elimi, rüzgârı ağaca bağladım

yeni yılın ilk günü varlığını keşfettim

ışıkta kuşun, kamışta sazlığın,

gölgede güneşin, yol gittim,

kendime gittim bir yaprak hışırtısıyla

eve dönmek için bir neden yoktu

dile döndüm yorulan sözcüklerle

koltuğumun altında kalın bir Hegel kitabıyla

fırfırlı bir rüzgârın eşliğinde

yola gittim

Itri

tek sevincim pırıl pırıl bir su

geçip gidiyor müziğin içinden

bir geyik, birkaç kuş

gölgeler bırakarak yeryüzüne

yağmur yüklü ışıklı bir ağaç

kaçıp gidiyor küçük koruya

daha bir erinçli kuşlardan

koruya sığıması çok zor

gece çöküyor ovaya Itri’nin müziği

doluyor evrenin kuyusuna

pırıl pırıl bir su, yeryüzü erinci,

sekiyor taştan taşa

tek sevincim gece boyunca Itri

kulesine çekilen erinç

mumların yandığı orman müziği

Mozart

karnesi çiçekli sesi beyaz

bir çocuk o – uçan bir sümbül

şimşeklerden korkuyor su yolunda

Viyana  Prag arasında

serçe ayaklı bir sabah

gidip yüzünü yıkıyor durgun bir suda

yol boyu söğütler, ah söğütler

derin gölgeler arasında

su, çakıl taşlarını ovan su

gibi akıveriyor müziği çilek tarlalarına

Viyana Prag yolunda

söğütller akıyor söğütler akıyor

geldiği bahçe biraz bahçeliğini yapıyor

bir çocuk o bahçeye değil

yalnızlığına bakıyor, nasılsa bir yerden

dünyaya düşmüş biri olarak

Hallac-ı Mansur

sonra çiçek olur dünya, yazdır

yürür gider Mansur sokaklar boyunca

sığmaz kendine sakalları vardır

bir kuş, birkaç kuş konar omzuna

aşk cephesindedir ruhu dünya kadardır

kanar gider inancı yaz ortasında

külünün Dicle’ye savrulduğu söylenir

suretidir savrulan, kendi yaz göklerinden

çıkar gelir

küller ağaçlar ve kavak ağacı

zindandadır, konuşur düş kuran gözleriyle

Hallac olan taşın ağzı

güzeldir suyun gözü, kan yazan ele karşı

her çağda bir Hallac-ı Mansur vardır

yürür gider yaz göklerine

hırkası tenhadır

Haçaturyan

ağaçların arasından denize gidiyorum

kulağımda ‘Lermontov Süiti’

hey diyorum koca Haçaturyan

dinleyince müziğini deniz de ürperiyor

(ben ki hayata ayak sürümüş

umutla yürümüşüm, bir çift

sözün izi kalmış

gül ile diken arasında)

nesini söyleyeyim sürüp gidiyor

müziğin halkların havasında

eskimeyen gökyüzü altında

(ben ki yürümeyi öğrenmişim,

fitili kısılmış, gül tartan

terazisi kırılmış halklardan.

o yüzden ağır çekiyor sözüm)





Dmitri Shostakovich

korkacak bir şey yok

burada Şostakoviç dinliyoruz

denize bakıyoruz söğütlerin arasından

bir rüzgârı sürüklüyor Şostakoviç

Rusya’nın bozkırlarında

dizbağlarımız çözülüyor

yılkıya bırakılmış atlar gibi

yaşlılık belki ölüme yakınlığımız

deniz yalnızlığı birleştiriyor ellerimizi

Kürtçe bir ağıt dinlediğimizde

ağrıyor göğümüz, sulardaki

ürpertiyi duyuyoruz, sonra görüyoruz

kışı karşılayan kuşların yürüyüşünü

ah Şostakoviç, kutlu serinliği müziğin,

sert geçen kışa, yuvarlanan portakala

dinletiyoruz seni, konukluğumuz sürüyor

yeryüzünde, kim bilir ne zaman gideriz,

şiiri ne kadar uçurabilirsek

o kadar mutlu ölürüz

şimdi hadi çevirelim bir olanağa

hastaneleri eczaneleri

Nesimî

hiç dokunmadan geçiyorum nesneleri

ot kum maden hepsi izlerimi taşıyor

sonra havası suyu ağacı

havuzun saf olmayan kuğusu

derin etkisi ayak ucumdaki kedinin

bir başak selamı güneşin

geçip gidiyorum bir aklık içinde

yüzümde bir zambak utangaçlığı

bir Nesimî sabrı yaralarımda

bir gül tedirginliği bakışlarımda

dokunmadan geçiyorum dünyadan

dokunduğum her şey küle dönüyor

nesnelerin tılsımı sıcak

Nesimî’nin kanı sıcak

dolanıyor bütün Orta Doğu’yu

samanyolunun yumuşacık eliyle

sıcak bir iklim gibi kanı

akıyor uzun eski ırmaklara

uzun eski ırmaklardan geçiyorum

parmaklarımdan akıyor

Anadolu’nun lirik iksiri

Antonio Gramsci

çiçekleri nereye koyayım? Gramsci için

bunlar. içerde değil dışarıdadır yüreği. deniz

kıyısında bir buluta bağlamaktadır ağacı.

göz kapaklarını kapattığında

söylüyordur taşlara

her şeyin göründüğü gibi olmadığını

zamanın

ve tozun berisinde testiler doluyor

acı çekenlerin ruhlarına. yanmaktadır

alnı. çiçekleri nereye koyayım?

gölge bir yer olsun, solmasınlar.

aydınlıktır alnı. kuşların uçtuğu,

kâğıtların kaydığı bir masası bile olmadı.

soyluların icadı cezaevinde

dışarıdadır yüreği ve kabuk

bağlamaktadır göğe ağan söz’ü.

çiçekleri nereye koyayım?

dağılsın ölüm havası

Eleni  Karaindrou

incir ağacına biriken zaman

tarla kuşunun zamanı mıydı?

ah Eleni, müziğin bu bahçede

sarnıca, ağaçlara, yakın koruya

erinç verdi

ah Eleni, ahlarla örülmüş bir

şiirdi,  geç kaldım yetişemedim

evrenin sonsuz seslerine,  bir

göl durgunluğuna benzerdi

hüzün toplamı bakışın 

müziğin içinden geçerdi

 sis, iskele, anlık görüntü

hüzün verirdi gündöndü

kuşları, kediler, yarı karanlık

eşyanın yavaşlığı, saatin tik

takları, kuşların acele uçuşları

sonsuza akıyordu her görüntü

müziğinde biliyor musun?

Henri Lefebvre

yaz geldi, rüzgârın yıktığı bentleri

onarıyoruz Henri, kırlarda bayırlarda

direniştesiniz, burada yazın söylediği

türkü karışıyor otlara

kurtuluş hep birlikte, hep birlikte

olacaktır Henri, buna inanıyoruz

yaza bitişik bir kuşun çalılıklardan

havalandığını görüyoruz

öyle bakışıyoruz yolunu bulan

bir suyla aynı anda-

işgal edilen toprağımızı geri 

istiyoruz Henri, geri istiyoruz

penceremizin sarmaşığını

ah Henri, sen direnişe katıldığından

beri, derin açıyor güllerimiz

Kasimir Maleviç

anlam arayanlar bu saatlerde

kavak hışırtılarını duymuyor,

görmüyorlar gözbebeklerin derinliğini

taşın sanrılı soluk alışını

başı açık yalınayak deniz

yeryüzüne ait, tanıklık ediyor

martıların çığlık çığlığa uçuşuna

kıyının kendinden geçişine

sokak aralarında görünmeden

rüzgârın gölgesi kuşları kovalıyor

akşam olmak üzere, bakalım yakalayabilecek mi

güzül yapraklar arasından

ancak böyle böyle öğreniyorum Maleviç

akşamın kırmızısını siyahını

benziyor kare resimlerine

hiçliği gösteren işaretle



,

Vladimir Tatlin

bulutlara değen renklerin sesi midir

Vladimir? duvarlarda kuş gölgeleri

çelenkler örüyor devrime

renklerin sesi duyuluyor uzaklardan

deliye dönen fırtına habercisi midir

dolambaçlı yolun sonuna gelindiğinin?

ferah ferah teyel atabilir bir terzi

kar sesi kokan gökyüzüne

kokuların sesi midir Vladimir

uykularımızı kaçıran çılgın hava?

kar habercisi midir yoksa

koruları göçüren zalim fırtına?

ah Vladimir, yaban güvercinim

dönüyor fırtına ovalarından,

orada, tel üstünde kuş gölgeleri

konacak dal mı arıyor hâlâ?

Vassili Kandinski

Sn.Petersburg sokakları ıssız

çıplak ağaçlar kar altındaydı

Vassili mutfak penceresinden

bakıyordu, bakışı delip geçiyordu

yüzyılı

‘bu kış da kalalım Sn.Petersburg’da’

dedi Vassili, ‘ah Nina, dün ütopya

olan bir gün gerçek olacak, sınırlar

ve duvarlar ortadan kalkacak’ diye

devam etti. Nina, mutfak penceresinden

ay ışıksız göğe bakıyordu, ‘tinsel

hayatın hep önünde olacak sanat’

dedi Vassili. Nina dönüp Vassili’nin

gözlerine baktı, bir gelincik tarlası

açılıyordu denize, bir pano renklere

bulanmış uçuyordu Sn.Petersburg-

Paris arasında, ‘taptaze düşünceler

bunlar diye geçirdi içinden Nina,

‘tıpkı yağan kar taneleri gibi’

René Magritte

portakal kırmızısı ay yuvarlak

yüksek türküsü koyu gecenin

toprak damda kuşun soluğu

gecenin esintisi karanfil kokusu

sabahın sesi yabanıl çalı

toprak damda güneşle uyandık

ah René, sabah kuşların örtüsü

dut ağaçlarının olgun yeşili

vınlayan arının yalın sözü

sabah zamanın anlık kırmızısı

lale soğanı gelincik tohumu

toprağın ağzıyla konuşmak

Oskar Kokoşka

öğle uykusuna yatmış ağaçlar

Viyana sokaklarında yaprak kıpırdamıyor

öğrenci kızlar mayıs renginde

yürüyorlar – sokak ortasına

konan bir kargaya bakıyor

kırmızı dudaklı ipince bir kız

Oskar, zamanı geçiyor sokakta

bir ân gözgöze geliyor genç kızla

gözlerinin çiçeği uçuyor

karganın durur mu, o da uçuyor

genç bir kız gibi mayıs oyalıyor Oskar’ı

bir ses bir koku bir renk

başka yola saparken gülüyor

gizlenmiş bir duyguyla

sevincin eğik uçan kırlangıcı

ey ağaçların öğle uykusu Oskar

resme çalışıyor Viyana kırmızısı

unutmadan etekleri serçeli kızı 

Joan Miro’

yaz göklerinden gelir kuşlar

üzüm bağlarından kalkar

çiçekli tarlalardan geçer

dağların hizasından uçarlar

ülke sınır tanımadan

suyun çatlağından sızan zamana

çalışır ellerin, masandadır

boğazı kesilmiş İspanya

kuşu rüzgârıyla

yaz göklerine yürür Miro’

gitgide büyür adımları

pasajların serinliği büyür gider

ağaçların gölgeleri uzar gider

bir hasrettir İspanya büyür gider

Max Jakob’un şapkasından geçer

Tzara’nın buğday sapı sözcüklerinden

arkadaşları çocukluğunu hatırlatır

gürültüyle akıp giden

Barselona sokaklarından

Roman Jakobson

ah saatler, yıllar unuttum neredeler?

o zamanlar Hlevnikov, Mayakovski,

Ahmatova vardı, Moskova,  Leningrad,

St.Petersburg, yazlık evler, edebiyat

meyhanesi Başıboş Köpek, akıp gider

uçacakmış gibi nice yüz, nice göz

unuttum tartışmalarda kırmızı ayı,

maşrapalarda şarabımız

tuzumuz ekmeğimiz yıllanıyordu-

yer değiştiren resim, şamar gibi

inen şiir yaşıyordu rüzgârın terkisinde,

sokaklarda serseri, meydanlarda âsi

bir ses gibi, köşe bucak ve dikey

hiçbir zaman dingin değildi

mavi gecelerde yüreğim-

başka bir dünyadaydık, devrim

dikey ve yatay akıyordu

Marcel Duchamp

yuvarlanıp gidiyor bisiklet tekerleği,

sayısız nesne, ilâç kutuları, eczane

bir görüntüden başka bir görüntüye

geçiyor sokak sarı kırmızı

yuvarlanıp gidiyor mavi portakallar,

dalbudak salmış ağaçlar

yeniden adlandırdığım eşya

konumunu değiştirdiğim güneş

taş, çiçek,taşta açan çiçek

kırlangıçlar kırlangıçlar, güneşe

doğru uçuyor kırmızı bir leke

olana dek, dikey acılar düşüyor

ufkun zarından yüreğe

çok açık seçik değil mi bisiklet

tekerleği, dünyanın döngüsü, pisuara

düşen saç? birbiriyle ilgisiz gibi

duran ağız, göz, yuvarlanıp gidiyor

sokağın sakinleri denize

J.S.Bach

ellerimize hohluyoruz ayrılmadan

birbirimizden, kanatlanıyoruz buzun

üstünde, akşam olmak üzere,

eve dönüp Bach dinliyoruz

çözülüyor buz tutan ellerimiz,

yitiyoruz çoğala çoğala gelen

müziğin içinde- kış çizgileri

özlüyor güneşli günleri

düşteyiz sanki bir suda,

suyu dalgalandıra dalgalandıra geçiyor

bir tekne, işte öyle gizemli,

dolambaçlı yayılıyor org sesi

ikimiz sevdalı yılların insanlarıyız

dolanıp duruyoruz odanın içinde

Bach’ın müziği yayılıyor

odaya değil yüzyıllara

Brahms

müzik sessizliğin derinliğine

nişan koymak için Clara, yoksul

gecelerimiz için, zeytin ile ekmek,

deniz ve gök için

bu yaz Baden Baden’e gidebilir miyiz,

dinlenebilir miyiz Clara? el ayak

çekilince uçarcasına giden gümüş sesli

rüzgâr kanatlanır mı yüreğimde?

ah Clara, annemin dikiş makinesi,

babamın kontrbası, kemanı

(nasıl unuturum) yoksul gecelerimizin

neşesi, umutsuzluktan belki, artık 

anımsamıyorum gemici ezgilerini

serçelerin nota gibi ipe dizilişi

ince giysiler içinde ilkyazın gelişi

ah Hamburg, anımsıyorım

kapımızın önünden geçen kızları

Mendelssohn

şimdi ince şeyleri düşlüyoruz, ak

parmakların tuşlarda gezinişinin

çıkardığı sesleri, sessiz müziğini

parlayan ayın, çınlayan yıldızların

güneş bir mızrak gibi yükseldiğinde

menekşeli günleri düşlüyoruz- ablam

Fanny Paris’ten almış fırfırlı elbiseyi,

eteklerinde rüzgâr senfoni gibi

korulardan esen deli dolu rüzgâr

bir ayrıntı değil, buğulu

pencerelerinde şatonun gölgelerini

uçuruyor akşam vakti

ince şeyleri düşlüyoruz ya Fanny’le

sitemleri hüzünleri de koyuyoruz

piyanonun seslerine- Bach da

öyle yapardı değil mi?

işte çekiliyor ayak sesleri

Bir Yaz Gecesi Rüyası’na çalışmak lazım

Frédéric Chopin

ilkyaza giren çiçeklerin nisanı

gibi memleket hasreti sarıyor bedenimi

ah Polonya, kırılgan yüreğimin

uzandığı serin toprak

çiçeklere boğ beni, müziğinle

yoğur, saf güzelliğine kat,

dinlensin söğütlerin hışırtısında

sayrı gövdem

ölümün ciğerlerime dolan rüzgârını

kırlara koy kontes, ellerimi,

parmaklarımı sakla ormanların

çağırdığı müziğe, kar tipisidir

benim notalarım, savur onları

ülkemin toprağına

nergisleri koy göz pınarlarıma,

bu son saatlerim, notaların

serçelenişini koy patikalara kontes,

rüzgârlı bayırlara bedenimi

sonsuz uykulara dalayım 

Bruegel

günü geldiğinde düğün kurulur

köy meydanına, şu sapağı geçince

görürsünüz, köpekler havlar, çocuklar

yarı çıplak gezer, hepten uçucudur

düğün yemeğine gelen insanlar

okursunuz bir düzyazı gibi manzarayı

saman yüklü arabaları,  güzel 

güzel inekleri, göğe bakarsınız

kuşlar uçar uçar ve uçar

avcılar geyik kanı taşır, incecik

gülerler, avdan dönenler eşit

koşullarda oturmazlar masaya-

ölüm yakın olmalı onlara

görürsünüz, bir halk havasında

oynarlar, kayan bir yıldız gibi,

kasırga gibi, düşünü kurarlar

karla yüklü mutlu yılların

Beethoven

piyanonun tuşlarında yüzlerce

kuş sesi uyandırıyor güneşi

göz pınarlarında çiçek açıyor

tedirgin zaman

bütünüyle sağır olana dek

kabuğunu kırıyor midye

deniz bütün hırçınlığıyla

çağırıyor ay ışığını

geceleri, ah geceleri seni karşılıyor

kör bir kızın karaltısı

çalıyor ‘ay ışığı sonatı’nı

hiç görmeden o ışığı

çekiçler dövülüyor kalpaklar uçuyor

Viyana sokakları kar kar

öldüğün söyleniyor kulaktan

kulağa sokak aralarında-

saatler sonra fısıltılı vedalaşmalar

Joseph Haydn

otların arasında papatyalar rüzgârın

oynaştığı senfonilerdir, kulak dibimde

testilerin sesi yaylı dörtlülerin

sesi gibi, tırmalıyorum patikayı

şato uzakta kalıyor, nasıl çekebileceğimi

biliyorum doruğa müziği,

otların hışırtısını duyuyorum

eşit her çalgıya, ama işte davullar

ve telli çalgılar gürlüyor, madeni

sesler çocukluğumun Viyana’sını

anımsatıyor, çocukken katıldığım

koro ufak güneşlerden oluşuyor,

ay tek başına çocukluk gibi,

kar tertemiz yağıyor saraylara da

yoksul mahallelere de

ağaçlar deniz görmüyor, elmalı

ağaçlar, elmanın sesini katabilir miyim

müziğe, olur da bir gün ölürsem

deniz gören bir yere gömün

beni taze otların arasına,

gölgeli zeytinlerin uykusu olayım

Çaykovski

ayazda kalmış bir kuş pencereye

konuyor, ayakları toprak kokusu,

göllerden ırmaklardan gelmiş

ufacık gagası kırmızı

ağrıdıkça ağrıyan yalnızlıklar dolaşıyor

dut ağaçlarının dibinde

görüyorum camın ardından

serçelerin birdenbire inişini

çalgılı ağaçlar var içimde-

göl yakın, üzerinde kuğular

sekerek dans ediyor, balıklar,

düşünülmez belki, gökyüzünü özlüyor

içimde bir yaprak kıpırdıyor

bale müziği eşliğinde

yitirilen mutluluk için

gidiyorum bir genç kızın ardından

Rimski-Korsakov

ah Rimski, bir kuşun uçuşudur

piyanonun tuşları, çalarken Şehrazad’ı,

Binbir Gece Masalları, küçük Tikvin

kasabası sokuluyorlar yanına,

gözlerine bakıyorsun sevdiklerinin, ki

bakmışsındır mutlaka, görüyorsun

orada denizlerin derinliğini,

gözünden kaçan bir çiçek uçuyor,

St. Petersburg sokaklarında gidiyorsun

ardından, gitmişsindir mutlaka

begonyadır diye

bir akarsuya yetişip önüne geçiyorsun

çamların arasından akan müziğinin

ah Rimski-Korsakov, baksak ki çiçek

yılı hayatına, çalınacaktır her çağda

Şehrazad, çiğnenmiş karlar, mavi gece,

soluğu tilkilerin, solgun yıldızlar

hep olacaktır hüznü çoğaltan

senin için gül dikiyorum

cemrelerden sonra bahçeye

Franz Schubert

kuşlar, kırlangıçlar önce, çok sayıda

arka sokaklarında Viyana’nın hep

kuşlar var, birahanelerin önlerinde,

ağaçlarda, çatı katlarının pencerelerinde,

tellerde, tanığıdır yaldızlı sesimin

geceler, kuşların ezberindedir

kemanın sesi gürültülü toplantılara

karşıt, çok eğlencelidir yine de

kollarımı açıp dostları karşılamak

tezcanlı bir çiçeğin açışı gibi

gençliğim ah, koroda geçen saatlerim,

piyano parçaları, bitmemiş senfoniler,

oda müzikleri derken kırmızı bir

ay doğar oturduğum sokağa, elimde

notalar kalır insanlığa ulaşamadan

Viyana’nın daracık arka sokaklarında

kalır mı adım? ‘frengiden öldü’

diyeceklerdir ‘genç yaşta’, bu kesin-

derelerin sesinden tanırlar mı beni?

Sergey Rahmaninov

duvar saatini tik takından başka

ses yoktu, ev aydınlığa büründü,

hüzün salkımı gece, dışarıda St.

Petersburg’un kar beyazı sessizliği

piyanonun başına oturduğumda

mumların aydınlattığı salonda Natalia’nın

kirpikleri sonsuzluk gibi uzundu

elbisesi müziğe uygundu

müziğin ışığı içindeydim o gece

kar tanelerinin yuvarlanışı gibi

akıp gitti parmak uçlarımdan prelüd

göz kamaştırıcı oldu, sersemletici

uçarcasına geçmişten bir şeyler

taşıyan müzik, çağrısı gibi sonsuzluğun,

gelecek yüzyıla uzanan ucu

Abidin Dino

                O zamanlar faytonlar dururdu istasyon önünde.

Yağmurlar bolca yağardı Adana’ya. Sümbül havası

derdik ilkyaza.

                Ey sürgünlük, çırçırlar, pamuk haralları, havada

uçan davullar, hovardanın çağı, pamuk işçileri-

bir Selçuklu kümbeti gibi uğuldayan kalbim hepsini

birden kucaklardı. Vardı elbet bedenimde aparı bir tin.

Ağır akan Seyhan kıyılarında atlar vardı. Zorbalık işte

sarı sıcak ve sinek. Geceleri bembeyaz cibinlik iyilikse-

verlikti. Ah işte çizgi ve desenler incir ağaçlarının

altında güne vuran incelikti.

                Küçük saat ile büyük saat arası çiçekçiler kıpır

kıpırdı sabahları. Kederi ve sevinci çiçekçilerden alıp

tanıklık ediyordum şafağın gözkapaklarına. Kuşlar el

izimdi, caddelere zincirleme konup kalkarlardı.

                Ah Güzin, şimşeklerle gürleyen gök çocukluk

işte

Charles  Chaplin

                Yoksulluk bir şey değildi leopar yalnızlığımın

yanında. Ey şövalye yürek, ey yırtıcı kuşların bölüştüğü

yem, ey anne ve babamın yoksul geceleri. Alışmıştım

kum saati yalnızlığına, bol pantolonlara, şapkalara,

bastonlara gökyüzüne alışır gibi. Amerika, film kareleri,

işçi sabahları, sonunda modern zamanların düzensiz

palyaçosu oldum.

                Parmaklıkların ardında bir Avrupa görüyordum.

Acı, belindeki silahı kavrıyordu. Bir çiçek açsa koparılı-

yordu. Sabah kahvaltısını yapıyordu Almanya. Gecenin

davulları Yahudiler için çalıyordu. Dehşetler saçıyordu

gamalı haç. Kürekler mezar kazıyor, silah fabrikaları

gözkapaklarını kapatıyordu.

                Güz. İsviçre dağları rüzgârı bölüştürüyordu. Han-

lığıma çekiliyordum, sakar devinimli, gülünç. Öğreniyor-

dum güz değmiş elleri sıkmayı. Ve selamlamayı sürüp

giden sirenleri.

Federico Fellini

                Kımıldamadan bir buluta bakıyorum. Kendimi

görüyorum, varlığımı sanrılı sularda. Ah Rimini, çocukluğumun

düz yolları, sessizce bir tenhada çizdiğim biçimden biçime giren bulutlar.

Üzüm bağlarına dadanan kuşlar. Bir ateş yakıyorum

gök kıyılarında, dumanından kaçıyor kuşlar. Bir ateş Nino için.

Bir ateş kış gecelerinde üşüyen çocuklar için. Kürkler içinde

kentsoylular can sıkıcı sözler ediyorlar. Gazoz seven çocuklar

kenar mahallelerden geliyorlar. Bisikletlerini göğe dayıyorlar.

                Yoksulluğu ve göz kamaştıran yaşamı görüyorum Roma’da.

Yükleyip getiriyorum çekim alanına. Kamera. Kalbim Rimili’de

kalıyor, sarmaşıklı, kuşlu, avlulu evde. Düşünü kuruyorum

avluya

             düşen

                        ayın.

                Yaban kazları, uzun bacaklı günlerimi dolduruyor. Konuğum

Nino kazlara bakıyor, daha yakın gündelik acılara ve müziğe. Ben

çizgilere, yazı şiire…

Nuri Bilge Ceylan

bir sıkıntı halinde günler kırmızı

çocukluk göğü olur, göl olur

Yenice çarşıları ya da bir Ege ili olur

insanlar sessizdir kadınlar yaslıdır

bir salyangoz iz bırakarak gider

mayıstır kızların kırmızı dizleri

etekleri uçar külrengi gökyüzüne

yüzleri düşlere gömülür

ben bir çırpıda bunları söylerim

yağmur yağar günlerim sıkıntılı geçer

pencere camları tanığıdır

çakıl taşları deniz kabukları

durmadan öksüren ihtiyar kadınlar

tanığıdır, öyle durgun öyle kımıltısız

bir göl sıkıntısıdır ki

balıkçılarla paylaşırım, kasaba

esnafıyla, soluk parıltısıyla güneşin

ne söylesem acıyımdır